Czcionka:
Kontrast:
5 lat projektu „Archiwa Przełomu 1989-1991” i inne wydarzenia, 2015

Najważniejszymi wydarzeniami 2015 roku dla projektu „Archiwa Przełomu 1989-1991” było niewątpliwie spotkanie Rady Programowej oraz obchody 5-lecia jego realizacji.

 

V seminarium „Razem iść do celu. Przegląd archiwów, bibliotek i muzeów polonijnych na 5-lecie projektu „Archiwa Przełomu 1989–1991” odbyło się 23 czerwca. Spotkanie zostało podzielone na dwa panele: historyczny i archiwalny. Pierwszy z nich dotyczył wkładu Polonii w walkę o Wolną Polskę w latach osiemdziesiątych XX wieku, natomiast drugi został poświęcony omówieniu źródeł do dziejów emigracji z lat 1989–1991 zgromadzonych w Polsce i za granicą. Panel historyczny otworzył profesor Rafał Habielski, który pochylił się nad kwestiami kulturotwórczej i politycznej roli archiwów polskich poza krajem. W panelu archiwalnym głos zabrali goście z zagranicy reprezentujący instytucje naukowe i ośrodki polonijne z całego świata. Część druga poświęcona była instytucjom i inicjatywom w Polsce wskrzeszającym pamięć i źródła do dziejów emigracji polskiej. Seminarium towarzyszyło otwarcie wystawy „Odrodzony Senat. 25 lat w służbie Polonii i Polakom za granicą. 1989–2014” oraz koncert „Solidarność znaczy razem iść do celu”, na którym artyści odtworzyli piosenki z okresu zrywu narodowego lat osiemdziesiątych.

 

Na kwietniowym spotkaniu Rady Programowej Projektu „Archiwa Przełomu 1989-1991” Zespół Koordynacyjny przedstawił sprawozdanie z realizacji zadań w roku 2014 oraz harmonogram prac na rok 2015.  Członkowie rady podjęli decyzję o wystosowaniu apelu do byłych członków Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych „Solidarność” o przekazanie pamiątek z okresu przełomu. Doradca Prezydenta RP Henryk Wujec podsumował wydarzenia, które miały miejsce podczas Kongresu Samorządowego w Poznaniu. Istotnym z punktu widzenia projektu i możliwości udostępniania dokumentacji stał się poruszony za sprawą redaktor Krystyny Mokrosińskiej problem nagrań radiowych i telewizyjnych doby transformacji i ich publikowania.

 

Podczas spotkania nastąpiło również wręczenie aktu nominacji profesorowi Karolowi Modzelewskiemu i powołanie nowego członka rady – redaktor Krystyny Mokrosińskiej.

 

 

Poza powyższymi wydarzeniami warto przypomnieć również:

 

Spotkanie opłatkowe byłych parlamentarzystów Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego i sympatyków klubu. Zostało ono zorganizowane przez Stowarzyszenie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Uczestnicy złożyli życzenia dla Polski podsumowując obchody „25 lat wolności” oraz dyskutowali na temat aktualnej sytuacji górników na Śląsku i likwidacji kopalń.

 

Pod koniec stycznia odbyło się wręczanie nagród laureatom konkursu „Moja Polska samorządna”. zorganizowanego w ramach obchodów ustanowionego przez Senat RP Roku Samorządu Terytorialnego i 25-lecia Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej. Jego celem było zebranie dokumentacji dotyczącej pierwszych lat funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce. Uczestnicy poprzez film ukazali jak reformy samorządowe po 1990 roku zmieniły w sposób zasadniczy ustrój Polski, zrywając z centralnym zarządzaniem na rzecz demokracji lokalnej i samodzielnych rządów wspólnot mieszkańców. Materiały konkursowe zostały przekazane do Senatu RP w ramach projektu „Archiwa Przełomu 1989-1991” na ręce kierownika Archiwum Senatu i dyrektora Archiwum Prezydenta RP.

 

Na wspomnianym wcześniej Kongresie Samorządowym w Poznaniu Henryk Wujec, doradca Prezydenta RP i członek Rady Programowej Projektu przedstawił założenia projektu „Archiwa Przełomu 1989-1991”. Apel o gromadzenie i przekazywanie kopii cyfrowych dokumentacji z lat 1989-1991 spotkał się z dużym zainteresowaniem ze strony samorządowców, wójtów, burmistrzów, przedstawicieli gmin, powiatów, miast, członków różnych gremiów i organizacji samorządowych.

 

Poza kongresem i konkursem w ramach rocznicy 25-lecia wyborów do rad gmin (pierwszych do samorządu terytorialnego w Polsce po jego przywróceniu) Zarząd Projektu „Archiwa Przełomu 1989-1991” zwrócił się z apelem na piśmie do środowiska samorządowców o wsparcie projektu i przeszukanie prywatnych archiwów, a następnie udostępnienie dokumentów, fotografii, filmów, nagrań audio, plakatów, ulotek, pamiątek, prasy, w których utrwalona została ich działalność w pierwszym okresie odrodzonego samorządu. Podobny apel wystosował również marszałek Senatu RP Bogdan Borusewicz.

 

W lipcu, w Kancelarii Senatu odbyło się spotkanie realizatorów projektu z przedstawicielami Centrum im. Adama Smitha – Pierwszego Niezależnego Instytutu w Polsce. W wyniku tego zostały przedstawione wspólne założenia oraz propozycja współpracy.

 

Również w lipcu przedstawiciele Kancelarii Senatu wzięli udział w jednym ze spotkań „Wakacyjnej Szkoły STO” w Okunince, gdzie zaprezentowali historię projektu „Archiwa Przełomu 1989-1991” i jego główne założenia oraz ideę programu edukacyjnego „Szlak młodego obywatela”. Program zakładał współpracę Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta RP i Społecznego Towarzystwa Oświatowego w sferze edukacji obywatelskiej, historii i archiwistyki, a jego odbiorcami mieli być między innymi uczniowie szkół podstawowych, gimnazjów i liceów oraz nauczyciele i szkoły.

 

Poza wyjazdem do Okuninki pracownicy Kancelarii Senatu i Kancelarii Prezydenta RP odbyli również wizytę do Tucholi, na zaproszenie przewodniczącego Rady Miejskiej Pana Pawła Cieślewicza. Tam odbyły się rozmowy na temat zachowanych dokumentów, obrazujących działalność m.in. Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Tucholi. Przewodniczący Rady Miejskiej przekazał akta Komitetu Obywatelskiego i pierwsze protokoły z sesji Rady Miejskiej z 1990 roku na potrzeby projektu.

 

Warto też wspomnieć, że w marcu 2015 roku szef Kancelarii Prezydenta RP Jacek Michałowski spotkał się na Jasnej Górze z ojcem Arnoldem Chrapowskim – generałem zakonu paulinów oraz z ojcem Marianem Waligórą – przeorem Jasnej Góry. Szef Kancelarii między innymi zapoznał ojców paulinów z założeniami projektu oraz zaprosił do współpracy przy publikowaniu materiałów związanych z przełomem lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku, które są przechowywane wśród jasnogórskich archiwaliów.

 

W sierpniu doszło do zmiany na stanowisku członka Zarządu Projektu „Archiwa Przełomu 1989-1991”. Minister Jacek Michałowski został odwołany z pełnienia funkcji szefa Kancelarii Prezydenta RP. Na jego miejsce została powołana Małgorzata Sadurska, która przejęła również zarządzanie projektem z ramienia Kancelarii Prezydenta RP.

 

W 2015 roku wydane zostały następujące publikacje:

 

- „Archiwa Przełomu 1989–1991”. 5 lat projektu;

 

- 25 lat pracy odrodzonego Senatu na rzecz Polonii i Polaków za granicą;

 

- Komitet Obywatelski przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność”. Teki Archiwum Senatu. Zeszyt 1.;

 

- Nasi w Sejmie i w Senacie. Obywatelski Klub Parlamentarny 25 lat później.

 

W 2015 roku w ramach projektu „Archiwa Przełomu 1989-1991” kopie cyfrowe dokumentacji udostępnili lub przekazali oryginały m.in.: Władysław Findeisen, Ireneusz Pobudkiewicz, Paweł Cieślewicz, Kancelaria Sejmu, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Centrum im. Adama Smitha, Muzeum Solca im. Księcia Przemysława w Solcu Kujawskim, Ośrodek Karta, Archiwum Państwowe w Gdańsku, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej.

 

Na skróty