ul. Sienna 16, 31-041 Kraków, tel. +48 12 422 40 94, fax +48 12 421 35 44
e- mail: sekretariat@ank.gov.pl
Archiwum Narodowe w Krakowie swoją instytucjonalną historię rozpoczyna w 1878 r. w chwili powołania do życia przez sejm galicyjski Krajowego Archiwum Aktów Grodzkich i Ziemskich w Krakowie, które w wyniku reorganizacji sieci archiwalnej w 1919 r. zostało przemianowane na Archiwum Ziemskie w Krakowie, a w 1936 r. otrzymało nazwę Archiwum Państwowe w Krakowie. Równolegle w XIX w. powołane zostało Archiwum Aktów Dawnych Miasta Krakowa, później w włączone w 1952 r. do wspomnianego Archiwum Państwowego. Doceniając zgromadzony zasób archiwalny oraz dorobek kilku pokoleń archiwistów Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dniem 29 grudnia 2012 r. podniósł rangę krakowskiej instytucji, przekształcając ją w Archiwum Narodowe w Krakowie.
Archiwum ma charakter otwarty i wciąż gromadzi materiały przekazywane przez instytucje państwowe, samorządowe, stowarzyszenia, partie, instytucje gospodarcze i osoby prywatne. Zasób obejmujący archiwalia od XII w. do czasów współczesnych jest jednym z największych i najcenniejszych w kraju, zgromadzone tutaj materiały dokumentują nie tylko historię regionu, ale również dzieje Państwa Polskiego oraz polskiej diaspory na całym świecie.
Cennym uzupełnieniem zasobu archiwalnego jest biblioteka naukowa licząca ponad 40 000 skatalogowanych broszur i książek, opublikowanych w okresie od XVI do XXI w. Na uwagę zasługuje również zbiór prasy galicyjskiej, krakowskiej i okupacyjnej. Jako osobne zbiory wyłączono Bibliotekę Naczelnego Komitetu Narodowego i Legionów oraz Bibliotekę Solidarności.
Jedną z ważniejszych sfer archiwalnej działalności jest profilaktyka w zabezpieczaniu archiwaliów oraz ich konserwacja. Działająca w Archiwum pracownia obok wykonywania pełnej konserwacji obiektów archiwalnych, często wspomaga konsultacjami inne instytucje zajmujące się gromadzeniem i przechowywaniem materiałów archiwalnych.
Przechowywane w krakowskim Archiwum oraz jego oddziałach zamiejscowych materiały archiwalne są udostępniane w 9 pracowniach naukowych (w tym 5 w Krakowie). Rocznie czytelnie odwiedza ponad 2 700 osób, które korzystają z ponad 47 000 jednostek archiwalnych. Archiwum jako urząd wiary publicznej wydaje zaświadczenia niezbędne w postępowaniu przed urzędami administracji publicznej i sądami, jednocześnie udzielamy wielu informacji wykonując czasochłonne i pracochłonne kwerendy (rocznie ponad 4000).
Archiwum czerpiąc z tradycji lat minionych korzysta w pełni z możliwości, jakie daje postęp technologiczny. Dawniej inwentarze i katalogi archiwalne dostępne były tylko w czytelniach, dzisiaj kilkaset tysięcy rekordów można przeglądać online (www.ank.gov.pl, www.archiwa.gov.pl, www.archivesportaleurope.net). Dzięki programowi digitalizacji coraz więcej materiałów jest publikowanych w Internecie. Szczególnym zainteresowaniem cieszą się spisy ludności i akta stanu cywilnego. Na razie umieszczane są we współpracy z instytucjami prowadzącymi platformy www.szukajwarchiwach.pl, www.mbc.malopolska.pl, lecz w perspektywie kilku lat Archiwum będzie dysponowało również swoją przestrzenią w sieci, w której publikować będziemy systematycznie reprodukcje materiałów archiwalnych z naszego zasobu. Wprowadzono również ułatwienia w korzystaniu z dokumentacji w czytelniach Archiwum. Dziś już można przyjść z własnym aparatem cyfrowym i samemu wykonać kopię dokumentu do własnego użytku.
Chcąc przybliżyć wiedzę o archiwach i posiadanych materiałach krakowskie Archiwum było niejednokrotnie współorganizatorem wielu ważnych wystaw, w tym międzynarodowych.
Archiwum Narodowe w Krakowie włącza się również w proces edukacji. W 2013 r. pracownicy archiwum zrealizowali projekt www.dawnepismo.ank.gov.pl – platformę będącą interaktywnym przewodnikiem do nauki odczytywania dawnego pisma.
Ważnym forum do prezentowania dorobku naukowego od 1995 r. jest Krakowski Rocznik Archiwalny, w 2013 r. ponownie wpisany przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego na listę czasopism naukowych. Łamy Rocznika udostępniane są zarówno doświadczonym i znanym historykom i archiwistom, jak również młodym autorom rozpoczynającym dopiero karierę naukową.
Obok statutowych działań Archiwum również odpowiada na bieżące potrzeby społeczne. W 1991 r. został zorganizowany specjalny punkt informacyjny, w którym archiwiści zaczęli udzielać informacji nt. miejsc przechowywania dokumentacji osobowej płacowej. Także dzisiaj, gdy wiele instytucji i firm nie istnieje, pracownicy Archiwum pomagają wielu osobom szukającym niezbędnych dokumentów w odszukaniu akt osobowych, list płac oraz kartotek wynagrodzeń.
Dzisiaj Archiwum Narodowe w Krakowie mieści się w 5 lokalizacjach w Krakowie, posiada 3 oddziały zamiejscowe w Bochni, Nowym Sączu i Tarnowie oraz 2 ekspozytury w Nowym Targu i Spytkowicach. Terenem działania jest prawie całe województwo małopolskie, ale zespoły i zbiory archiwalne przechowywane w Archiwum obejmują swoim zasięgiem nie tylko teren całej Rzeczypospolitej w jej historycznych granicach, ale również można u nas znaleźć materiały archiwalne odnoszące się do dziejów Europy i świata.
W 2012 r. podjęte zostały decyzje o budowie nowoczesnej siedziby spełniającej światowe standardy przechowywania i udostępniania archiwaliów. Archiwum pozyskało na ten cel działkę od Agencji Mienia Wojskowego w samym centrum Krakowa (ul. Rakowicka 22), co pozwoliło na rozpoczęcie procesu inwestycyjnego, którego zakończenie planowane jest w 2018 r.
Adres strony: www.ank.gov.pl
Informację opracowała Monika Andrasz-Mrożek
Informacja aktualna na dzień 18.07.2014 r.
