ul. Józefowska 104, 40-145 Katowice, tel. 32 20 87 855, fax 32 20 87 805
e-mail: kancelaria@katowice.ap.gov.pl
Archiwum Państwowe w Katowicach to pierwsze polskie archiwum historyczne na Śląsku. Swoją tradycję wywodzi od utworzonego w 1932 roku decyzją wojewody dr. Michała Grażyńskiego Archiwum Akt Dawnych Województwa Śląskiego. Archiwum Państwowe w Katowicach jest jednym z największych archiwów w Polsce podległych Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. Oprócz Centrali w Katowicach posiada siedem oddziałów zamiejscowych: w Bielsku-Białej, Cieszynie, Gliwicach, Oświęcimiu, Pszczynie, Raciborzu i Żywcu. Każdy z oddziałów ma własną pracownię naukową.
Na zasób Archiwum Państwowego w Katowicach działającego na pogranicznym obszarze Górnego Śląska i Małopolski złożyły się materiały archiwalne wytworzone przez kancelarie czeskie, staropolskie, austriackie, pruskie, rosyjskie oraz polskie i niemieckie. Drugą charakterystyczną cechą zasobu Archiwum jest przechowywanie w nim licznych materiałów archiwalnych wytworzonych przez urzędy, instytucje i organizacje gospodarcze i przemysłowe, które obrazują działanie w XIX i XX wieku największego na ziemiach polskich okręgu industrialnego. Najstarszy w zasobie dokument pochodzi z 1287 roku. Na uwagę zasługują licznie zachowane materiały archiwalne wytworzone przez instytucje autonomicznego w latach 1922–1939 województwa śląskiego. Ważną pozycję w zbiorach Archiwum zajmują akta administracji państwowej, akta wymiaru sprawiedliwości i notarialne, akta metrykalne i urzędów stanu cywilnego, a także instytucji kulturalno-oświatowych, finansowych, organizacji spółdzielczych i społecznych oraz partii politycznych. Katowickie Archiwum posiada najbogatszy w Polsce zbiór akt gospodarczych, spółek, koncernów, przedsiębiorstw, administracji przemysłowej oraz stowarzyszeń pracodawców i pracowników. Archiwum chlubi się swoim zbiorem kartograficznym. Najcenniejsza mapa w zasobie to rękopiśmienna mapa z 1636 roku autorstwa Andreasa Hindenbega, przedstawiająca Wolne Stanowe Państwo Pszczyńskie. Bardzo wartościową część zbioru kartograficznego stanowi unikalny w Europie zbiór map górniczych i geologicznych. Godne polecenia są zbiory biblioteczne dotyczące głównie archiwistyki, historii i nauk pokrewnych. Warto podkreślić, że najstarsze woluminy pochodzą z XVI wieku. Istotną część zasobu biblioteki stanowi kolekcja zbiorów praw i dzienników urzędowych z XIX i XX wieku.
Archiwum posiada wyspecjalizowane pracownie konserwatorskie, zarówno konserwacji jednostkowej, gdzie dokonuje się zabezpieczenia i restauracji dokumentów najcenniejszych, jak i konserwacji masowej, gdzie zabezpiecza się dokumenty wytworzone w XIX i XX wieku na papierze z dodatkami ścieru drzewnego, które ulegają w obecnych czasach znacznej degradacji, poprzez obniżanie ich kwasowości. Katowickie Archiwum jest jednym z czterech ośrodków w państwowej sieci archiwalnej posiadających tak wyspecjalizowaną pracownię. Do zadań oddziału konserwacji należy również pomoc instytucjom w ratowaniu archiwaliów, które uległy zalaniu czy też pojawiły się na nich niepożądane mikroorganizmy, gdzie pomocne są urządzenia takie jak komora fumigacyjna, czy liofilizator.
Archiwum, dzięki licznie organizowanym zebraniom naukowym, wystawom, prelekcjom, stało się placówką, która służy nie tylko jako miejsce przechowywania dokumentów, ale też miejsce, gdzie odbywają się ciekawe wydarzenia kulturalne i dydaktyczne. Ściśle współpracuje z Uniwersytetem Śląskim w kształceniu studentów archiwistyki, wydaje także czasopismo naukowe „Szkice Archiwalno-Historyczne”, informatory o zasobie Archiwum oraz serię wydawniczą „Archivum Silesiae Superioris”, w ramach której publikowane są pomoce informacyjne takie jak inwentarze, sumariusze, itp.
Od paru lat dzięki zintensyfikowaniu prac digitalizacyjnych najciekawsze materiały archiwalne, w tym na przykład dotyczące powstań śląskich i plebiscytu górnośląskiego, są publikowane w portalach: www.szukajwarchwach.pl oraz Śląskiej Biblioteki Cyfrowej www.sbs.org.pl.
Adres strony: www.katowice.ap.gov.pl
Informację opracowano w Archiwum Państwowym w Katowicach
Informacja aktualna na dzień 17.07.2014 r.
