ul. Kościuszki 69, 16-400 Suwałki, tel./fax 87 566 21 67

e-mail: archiwum@suwalki.ap.gov.pl

Archiwum Państwowe w Suwałkach swą działalność rozpoczęło 1 sierpnia 1955 r. jako Powiatowe Archiwum Państwowe i nawiązuje do tradycji Archiwum Państwowego w Suwałkach, które funkcjonowało krótko w okresie międzywojennym w latach 1921–1926. Do dnia 31 grudnia 2013 r. suwalskie Archiwum wraz z Oddziałem w Ełku zdołało zgromadzić z obszaru swej kompetencji (obecnie to: miasto Suwałki i powiaty: augustowski, sejneński, suwalski województwa podlaskiego oraz powiaty: ełcki, giżycki, gołdapski, olecki, piski, węgorzewski i gmina Mikołajki województwa warmińsko-mazurskiego) 1167 zespołów archiwalnych, które liczą ponad 438 tys. jednostek (akt, fotografii, druków ulotnych, map, planów, nagrań, filmów) i 2740 metrów bieżących akt. Zbiory te są systematycznie powiększane, bowiem na Archiwum spoczywa obowiązek nadzoru nad tak zwanym narastającym zasobem archiwalnym, jego przejmowania oraz przechowywania. W ramach swej działalności AP w Suwałkach posiadane materiały opracowuje i zabezpiecza, prowadząc konieczne prace i zabiegi profilaktyczne oraz konserwatorskie, po to, by przetrwały i mogły być udostępniane wszystkim zainteresowanym. Na przykład w 2012 r. udostępniono w pracowniach naukowych 346 użytkownikom w toku 1150 odwiedzin 12172 jednostki archiwalne.

Od lat Archiwum uczestniczy również w życiu naukowym i popularnonaukowych  oraz  szeroko pojmowanych przedsięwzięciach edukacyjnych północno-wschodniej części naszego kraju (na przykład w niektórych edycjach Podlaskiego Festiwalu Nauki i Sztuki). Realizuje też własne projekty, wzbogacając w ten sposób ofertę na tych płaszczyznach życia społecznego i kulturalnego. Organizowane lub współorganizowane konferencje, sympozja, seminaria, zebrania, wystawy i ekspozycje przyczyniają się do rozwoju badań naukowych i upowszechnienia wiedzy, zwłaszcza o przeszłości regionu, w którym Archiwum funkcjonuje, a także popularyzują zbiory archiwalne i działalność archiwów. 

W swej aktywności na wymienionych polach Archiwum jest między innymi współwydawcą 12 tomów "Rocznika Augustowsko-Suwalskiego" z lat 2002–2013, pisma, którego obecność wpływa inspirująco na środowisko naukowe, a zwłaszcza badaczy regionalistów. Archiwum było też współorganizatorem szeregu konferencji, sympozjów, seminariów, np. cyklu konferencji o stanie badań oraz źródłach do historii polsko-litewsko-białoruskiego pogranicza, oraz seminariów o "Wielokulturowości Suwalszczyzny", czyli o mniejszościach narodowościowo-wyznaniowych, które zamieszkiwały lub zamieszkują Suwalszczyznę, a więc o staroobrzędowcach, mariawitach, ewangelikach, Cyganach, Litwinach, Żydach, Szkotach. Bez wątpienia ważnym wydarzeniem naukowym w 2010 r. stała się międzynarodowa polsko-litewska konferencja "Umowa suwalska – fakty i interpretacje". Pracownicy Archiwum, uczestnicząc w wymienionych i niewymienionych konferencjach, sesjach, sympozjach naukowych w różnych ośrodkach, zwłaszcza w Suwałkach, Białymstoku i Łomży, wygłosili wiele referatów na różne tematy, najczęściej wykorzystując i przedstawiając treści zawarte w materiałach archiwalnych. Wystąpienia te były przeważnie publikowane w wydawnictwach ciągłych, choćby w "Roczniku Augustowsko-Suwalskim", "Zeszytach Naukowym Muzuem Wojska, Białostocczyźnie", lub w wydawnictwach zwartych w formie artykułów. W celu popularyzacji wiedzy o przeszłości oraz zbiorów archiwalnych Archiwum stara się informować o swej działalności szczególnie lokalną społeczność, wykorzystując kontakt z mediami elektronicznymi, radiem i telewizją oraz z prasą. Owocem tego jest szereg artykułów prasowych, informacji i audycji.       

Do najważniejszej z form aktywności edukacyjnej i popularyzacyjnej Archiwum należy działalność wystawiennicza. Tylko w 2013 r. prezentowano wystawy "Powstanie styczniowe w województwie augustowskim. Uczestnicy i ich losy", "O aktach stanu cywilnego. Historia i konserwacja", "Aleksandra Piłsudska i Suwałki", "Archiwalia o naszych przodkach" (ekspozycja przygotowana z okazji Międzynarodowego Dnia Archiwów), Widoki sprzed lat. Suwalszczyzna w fotografii Tadeusza Smagacza, Obrazy i dźwięki z przeszłości w archiwalnych zbiorach audiowizualnych (wystawa przygotowana z okazji Światowego Dnia Dziedzictwa Audiowizualnego). Wcześniej szczególnie trafioną i cieszącą się dużym zainteresowaniem inicjatywą była wystawa, konferencja popularnonaukowa i lekcje historyczno-archiwalne pt. "Kultura i rozrywka masowa w Suwałkach w połowie XIX wieku". Oprócz wystaw tradycyjnych Archiwum eksponuje kopie niektórych archiwaliów na własnej stronie www. W najbliższym czasie (czerwiec 2014 r.) będzie w Archiwum otwarta i czynna wystawa "Wybory 1989 roku w archiwaliach". Natomiast z okazji Międzynarodowego Dnia Archiwów pod ogólnym hasłem "Ocalmy rodzinne archiwalia" zostanie przygotowana ekspozycja, przestawione prezentacje multimedialne dokumentów rodzinnych ze zbiorów Archiwum i osób prywatnych, przeprowadzone warsztaty i udzielone wszystkim zainteresowanym porady, jak zadbać o rodzinne archiwa.

Suwalskie Archiwum od lat współpracuje z archiwami litewskimi, zwłaszcza z Litewskim Państwowym Archiwum Historycznym w Wilnie oraz Archiwami Powiatowymi w Kownie i Mariampolu. Owocem tej współpracy są pozyskane mikrofilmy i kopie elektroniczne wybranych materiałów archiwalnych, a także wystawy w Mariampolu, Kownie i w Suwałkach, o tak zwanym wspólnym dziedzictwie archiwalnym Polski i Litwy (w 2006 r.) oraz o powstaniu styczniowym w 2013 r. Natomiast w roku bieżącym będzie to wystawa z okazji 100. rocznicy wybuchu I wojny światowej. 

W swojej działalności edukacyjnej Archiwum koncentruje się głównie na współpracy ze szkołami. Wspomaga te placówki przy realizacji ich różnych projektów, np. ekspozycji i konkursów, przekazując kopie dokumentów. Zaprasza uczniów na wystawy własne, ewentualnie je wypożycza, a pracownicy Archiwum prowadzą lekcje historyczno-archiwalne, często z prezentacjami multimedialnymi, o różnej tematyce (np. "O codzienności stanu wojennego w archiwaliach i w prasie. Województwo suwalskie 1982", "Testament powstańca. Władysław J. Smoleński 1841–1924", "Archiwum Państwowe w Suwałkach oraz przydatność jego zasobu do badań historycznych", "Jak prowadzić poszukiwania genealogiczne, Początki Suwałk").

Oprócz tego Archiwum przekazuje różnym podmiotom kopie dokumentów na wystawy oraz do wydawanych publikacji. Najczęściej na opisanych polach Archiwum współpracowało i współpracuje nie tylko ze szkołami, ale też z innymi archiwami państwowymi, władzami i instytucjami samorządowymi, Augustowsko-Suwalskim Towarzystwem Naukowym, Muzeum Okręgowym w Suwałkach, Instytutem Pamięci Narodowej Oddziałem w Białymstoku, Muzeum Wojska w Białymstoku, Łomżyńskim Towarzystwem Naukowym im. Wagów, Stowarzyszeniem Przyjaciół Suwalszczyzny, a wieloletnia działalność znalazła uznanie chociażby w nadaniu w 2006 r. przez Radę Miejską w Suwałkach Archiwum Państwowemu tytułu "Zasłużony dla Miasta Suwałk".      

Adres strony: www.suwalki.ap.gov.pl

Informację opracował Tadeusz Radziwonowicz

Informacja aktualna na dzień 17.07.2014 r.