2010 rok stał się przełomowym rokiem dla projektu „Archiwa Przełomu 1989–1991”. Kancelaria Senatu rozpoczęła rozmowy z Kancelarią Prezydenta RP na temat projektu, co stało się początkiem „Partnerstwa dwóch Kancelarii”.

2010 rok przyniósł również wprowadzenie w Archiwum Senatu nowego narzędzia informatycznego, dzięki któremu możliwe jest klasyfikowanie i opracowywanie zbiorów zapisanych na nośnikach papierowych, fotograficznych, audialnych i wizualnych oraz zgromadzenie i opracowanie ich w jednym miejscu w formie bazy danych. Niniejsze narzędzie, które służy do dnia dzisiejszego projektowi, to baza danych ZEUS, dostosowana przez pracowników Archiwum Senatu do potrzeb projektu „Archiwa Przełomu 1989–1991”.

W 2011 roku archiwiści Archiwum Prezydenta RP przeprowadzili kwerendę w swoim zasobie i wytypowali zespoły dla projektu.

9 czerwca 2011 r. Szef Kancelarii Senatu Ewa Polkowska oraz Szef Kancelarii Prezydenta RP Jacek Michałowski zaprezentowali na konferencji prasowej w Pałacu Prezydenckim założenia projektu „Archiwa Przełomu 1989–1991”, logo projektu autorstwa Marcina Bogusławskiego i ogłosili powstanie zakładek poświęconych projektowi na stronach internetowych Senatu i Prezydenta RP.

Utworzenie zakładek promujących projekt na stronach internetowych realizatorów było pierwszym krokiem do stworzenia portalu internetowego na potrzeby projektu.

W czerwcu 2011 roku Prezydent RP Bronisław Komorowski objął Honorowym Patronatem projekt „Archiwa Przełomu 1989–1991”, a we wrześniu powołano w Kancelarii Prezydenta RP Zespół do realizacji projektu „Archiwa Przełomu 1989–1991”.

Ważnym krokiem do przodu było również wsparcie projektu i zadeklarowanie gotowości do współpracy archiwów państwowych przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

W 2012 roku realizatorzy projektu uruchomili portal www.archiwaprzelomu.pl przeznaczony dla projektu. Portal jest administrowany przez Kancelarię Senatu i Kancelarię Prezydenta RP. Jego najważniejszą warstwą jest katalog zasobów on-line zawierający wyszukiwarki, do którego trafiają zbiory realizatorów i partnerów zewnętrznych.

2 stycznia 2012 roku Archiwum Państwowe w Przemyślu jako pierwsze udostępniło kopie cyfrowe materiałów archiwalnych, w tym Akta Komisji Wyborczych do Sejmu i Senatu PRL.

Partnerzy projektu wspólnie zorganizowali trzy seminaria poświęcone projektowi, historii transformacji i zagadnieniom związanym z archiwistyką: 22 listopada 2011 roku „Archiwa Przełomu jako przedmiot badań naukowych” w Kancelarii Senatu, 15 października 2012 roku „Archiwa Przełomu 1989–1991 w czasach przełomu. Przegląd źródeł – ocena stanu zachowania i mapa rozmieszczenia” w Kancelarii Prezydenta RP oraz 15 listopada „Puzzle archiwalne, biblioteczne i muzealne w cyfrowym świecie” w Kancelarii Senatu.

Lata 2012 i 2013 przyniosły cykl wyjazdów po Polsce w poszukiwaniu źródeł, którymi można będzie wzbogacić cyfrowe archiwum, udostępnienie nowych narzędzi i wprowadzenie nowych zbiorów do katalogu zasobów on-line.

Pracownicy Archiwum Senatu i Archiwum Prezydenta RP odwiedzili m.in. instytucje archiwalne, biblioteczne, muzealne i inne ośrodki stojące na straży historii regionu w Gdańsku, Lublinie, Płocku, Pułtusku, Ciechanowie, Płońsku, Mławie, Toruniu, Siedlcach i Białej Podlaskiej, nawiązując kontakty i otwierając drzwi do współpracy w ramach projektu. Nawiązano również współpracę z Powiatową Biblioteką Publiczną im. Zygmunta Krasińskiego w Ciechanowie, z której w trzech transzach wypożyczono materiały Działu Życia Społecznego, w tym prasę, przewieziono do Archiwum Senatu i tam zdigitalizowano.

12–17 stycznia 2013 roku projekt poszerzył swoją działalność, nawiązując kontakty z Polonią, a kierownik Archiwum Senatu przeprowadził wstępną kwerendę w zbiorach Archiwum Polskiej Misji Katolickiej we Francji.

W trzecim kwartale 2013 r. udostępniono dwa zapowiedziane wcześniej narzędzia informatyczne: HERMESA i AFRODYTĘ.

• HERMES – aplikacja dla użytkownika do opracowania i skatalogowania zbiorów;
• AFRODYTA – interaktywny przewodnik po zasobie, który umożliwi wyszukiwanie w jednym miejscu informacji o zasobach z lat 1989–1991 zgromadzonych w instytucjach w całej Polsce.

W 2013 roku Archiwum Prezydenta RP zakupiło i wdrożyło narzędzie bazodanowe wykorzystywane przez Archiwum Senatu do realizacji projektu, tj. bazę danych ZEUS. Narzędzie zostało zsynchronizowane w obu archiwach i obecnie działa jako jedna baza zlokalizowana fizycznie na serwerach Kancelarii Senatu.

Sukcesywnie wprowadzane są również zbiory do katalogu zasobów on-line portalu www.archiwaprzelomu.pl. Archiwum Senatu i Archiwum Prezydenta RP wspólnie opracowują w bazie danych zasoby przekazane w ramach projektu przez partnerów zewnętrznych i przesyłają do katalogu zasobów on-line portalu.

5 marca 2013 roku sformalizowano współpracę przez Kancelarię Senatu i Kancelarię Prezydenta RP w formie podpisania przez Szefów Kancelarii "Porozumienia w sprawie realizacji projektu „Archiwa Przełomu 1989–1991”.

Na mocy porozumienia Kancelaria Senatu i Kancelaria Prezydenta RP zadeklarowały współpracę, która ma na celu:

• udostępnienie w Internecie kopii cyfrowych oryginalnych dokumentów, materiałów ikonograficznych, audiowizualnych oraz eksponatów z pierwszych lat transformacji ustrojowej, politycznej, gospodarczej, kulturowej i społecznej,
• ułatwienie społeczeństwu dostępu do źródłowych materiałów dotyczących najnowszej historii naszego kraju,
• ocalenie dla przyszłych pokoleń i utrwalenie w pamięci narodowej ważnego rozdziału z najnowszej historii Rzeczypospolitej.

Strony porozumienia zapowiedziały, iż współpraca między nimi odbywać się będzie na zasadach porozumienia, otwartości i dobrej woli oraz zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, co oznacza, że będą:

• wspomagać się wzajemnie w realizacji projektu,
• wspólnie planować i konsultować działania związane z realizacją projektu,
• wymieniać informacje o napływie, gromadzeniu i powiększaniu zasobu archiwalnego oraz o aktualnych działaniach podejmowanych w zakresie realizowanego projektu,
• wspólnie uzgadniać i przyjmować jako obowiązujące jednolite ustalenia dotyczące założeń i wymogów technicznych związanych z projektem,
• podejmować wspólne działania w zakresie pozyskiwania partnerów do projektu i na bieżąco wymieniać informacje na ten temat,
• prowadzić wspólne działania w obszarze komunikacji społecznej, informacji oraz zamierzeń promocyjnych dotyczących realizacji projektu,
• współorganizować – według wspólnie ustalanych tematów i terminów – seminaria i konferencje związane z projektem.

15 listopada powołano również Radę Programową Projektu, nadając jej statut i wręczając akty powołania w skład Rady. Celem jej działania jest wypracowywanie propozycji dotyczących zakresu realizacji projektu „Archiwa Przełomu 1989–1991” i jego perspektyw rozwojowych. Na członków stałych Rady Zarząd Projektu powołał: podsekretarza stanu nadzorującego merytorycznie projekt w Kancelarii Prezydenta RP, dyrektora Biura Analiz i Dokumentacji w Kancelarii Senatu, dyrektora Biblioteki Sejmowej, Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, dyrektora Archiwum Prezydenta RP, kierownika Archiwum Senatu. Członkowie niestali Rady zostali powołani zgodnie z przyjętym w statucie kluczem wyboru, tj. zaproszono do współpracy przedstawicieli nauk historycznych specjalizujących się w historii Polski, liderów okresu transformacji ustrojowej oraz ekspertów w zakresie prawa archiwalnego, praw autorskich i ochrony danych osobowych.

Rok 2013 stał się bardzo intensywny w działania. Archiwiści Archiwum Senatu i Archiwum Prezydenta RP uczestniczyli m.in. w spotkaniu opłatkowym byłych członków Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, zorganizowali wraz z Archiwum Sejmu RP stoisko „Archiwów Przełomu 1989–1991” na IV Warszawskim Pikniku Archiwalnym.

Szefowie Kancelarii Senatu i Kancelarii Prezydenta RP ogłosili również konkurs na nowy interfejs graficzny portalu www.archiwaprzelomu.pl, skierowany do amatorów grafiki komputerowej i miłośników historii. Wyniki konkursu zostały ogłoszone na III seminarium w ramach projektu przez minister Ewę Polkowską.

Archiwum Senatu oraz Archiwum Prezydenta RP wierzą, że dzięki wspólnej pracy projekt „Archiwa Przełomu 1989–1991” zrealizuje w pełni swoje założenia i cele.

Informację opracowali: Justyna Orysiak, Robert Kubaś, Archiwum Senatu