ul. Szewska 37, 50-139 Wrocław, tel. (71) 344 44 71 do 76, fax (71) 344 85 61
e-mail: znio@znio.pl

Fundacja pod nazwą Zakład Narodowy im. Ossolińskich została utworzona w 1817 roku przez Józefa Maksymiliana hr. Ossolińskiego (1748–1826). Ten uczony, bibliofil, kolekcjoner, członek wielu towarzystw naukowych, prefekt cesarskiej biblioteki wiedeńskiej po upadku Rzeczypospolitej przystąpił do budowania instytucji, która miała pomóc zniewalanemu narodowi w zachowaniu własnej tożsamości oraz zaszczepić mu wolę niepodległości. Już w kilka lat po rozbiorach powziął zamiar powołania do życia narodowej instytucji biblioteczno-muzealnej. Na siedzibę Zakładu Ossoliński wybrał Lwów. Od czasu zakończenia II wojny światowej, po zmianie granic Polski, Ossolineum kontynuuje działalność we Wrocławiu.

Zakład Narodowy im. Ossolińskich działa na wielu polach. Jest to przede wszystkim działalność biblioteczna, muzealna i wydawnicza. Zbiory ZNiO udostępniane są w 9 czytelniach. Głównymi użytkownikami są przedstawiciele środowisk akademickich – studenci i naukowcy. Rocznie z czytelni Zakładu korzysta ponad 20.000 osób.

Działalność wydawnicza, prowadzona od początku istnienia Ossolineum, obejmuje przede wszystkim publikacje dotyczące jego historii, kolekcji oraz bieżącej działalności. Są to również serie wydawnicze, z najbardziej znaną – ukazującą się nieprzerwanie od 1919 roku – „Biblioteką Narodową”.

ZNiO prowadzi działalność wystawienniczą – organizując m.in. wystawy okolicznościowe, tematyczne czy prezentujące określone typy zbiorów oraz edukacyjną – w formie wykładów, lekcji muzealnych czy prezentacji multimedialnych. W połowie roku 2016 w Kamienicy Pod Złotym Słońcem, należącej do Ossolineum, zostanie otwarte Muzeum Pana Tadeusza, gdzie prezentowane będą skarby polskiego i europejskiego romantyzmu. Najważniejszym eksponatem muzeum będzie rękopis „Pana Tadeusza”.

Na bogatą i różnorodną kolekcję Zakładu Narodowego im. Ossolińskich składają się zbiory rękopisów, starych druków, książek i czasopism, dokumentów życia społecznego, map i atlasów, grafik, rysunków, malarstwa, fotografii, monet, pieczęci, medali. W ostatnich latach swoje archiwa i kolekcje przekazali Ossolineum prof. Władysław Bartoszewski oraz Jan Nowak-Jeziorański.

W trosce o zachowanie zbiorów, szczególnie rękopisów i starych druków, realizowane są duże projekty digitalizacyjne. Od 2004, m.in. dzięki dotacjom z budżetu państwa, prowadzona jest digitalizacja dawnych zbiorów Ossolińskich pozostałych we Lwowie, głównie rękopisów i czasopism. Od 2006 r. ZNiO należy też do konsorcjum Dolnośląskiej Biblioteki Cyfrowej.

W zbiorach Ossolineum znajduje się duża liczba materiałów związanych z przełomowymi wydarzeniami lat 1989–1991. W Dziale Dokumentów Życia Społecznego przechowywane są obiekty dokumentujące wybory parlamentarne (1989, 1991) wybory samorządowe (1990); wybory prezydenckie (1990), archiwalia dotyczące Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” (1989–1990), Pomarańczowej Alternatywy (1989–1991), Ruchu Wolność i Pokój, Solidarności Walczącej, PZPR oraz wielu innych ugrupowań politycznych i ich komitetów wyborczych; plakaty i afisze wyborcze, a także fotografie: m.in.: spotkań przedwyborczych
z kandydatami „Solidarności”, kampanii wyborczych, głosowania, przedstawiające kandydatów KO „Solidarność”.

Z kolei w Dziale Rękopisów znajdują się papiery Wrocławskiego Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” z lat 1989–1991, zawierające korespondencję Komitetu, dokumentację finansową, materiały dot. Komitetów Obywatelskich w terenie, formularze wyborów z 4 VI 1989, materiały dot. Komisji Wyborczych, protokoły posiedzeń KO i Zarządu Regionu, dokumentację Komisji ds. majątku partii.

Ponadto materiały z okresu 1989–1991 mogą znajdować się w następujących, jeszcze nieopracowanych, archiwach osobowych:

• archiwum Jana Nowaka-Jeziorańskiego: teki z dokumentacją i materiałami dot. bieżącej działalności społeczno-politycznej (korespondencja, memoriały, odezwy, pisma itp.) z lat 1989–1991,
• archiwum Kazimierza Czaplińskiego: teki dot. działalności klubu Inteligencji Katolickiej we Wrocławiu w l. 1963–2008.
• archiwum Karola Joncy: Dzienniki z lat 1986–1991 (zastrzeżone do 2018 r.)

Informacje o odbiorze społecznym wydarzeń z lat 1989–1991 można też znaleźć w pamiętnikach, obejmujących dany okres, które sukcesywnie napływają do Działu Rękopisów.

Adres strony: www.oss.wroc.pl 

Informację opracowano w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu

Informacja aktualna na dzień 18.07.2014 r.