W Senacie odbyło się seminarium „Archiwa przełomu jako przedmiot badań naukowych”. Spotkanie zorganizowała Kancelaria Senatu, która wspólnie z Kancelarią Prezydenta RP prowadzi prace nad archiwizowaniem dokumentów z lat 1989 - 1991.
Uczestnicy seminarium dyskutowali o utworzeniu internetowego archiwum polskiej transformacji. Zastanawiali się w jaki sposób szybko zebrać i udostępnić rozproszone dokumenty dotyczące tej najnowszej historii Polski.
Minister Jacek Michałowski, Szef Kancelarii Prezydenta, w tamtych latach pracownik Kancelarii Senatu, przypomniał, że już wówczas była świadomość jak przełomowe są te lata i jak ważne będą w ocenie współczesnej historii Polski. A Senat - pierwsza w pełni demokratycznie wybrana instytucja nowej Polski, był dobrym miejscem, by gromadzić dokumenty. Gromadziło je wielu ludzi, także Henryk Wujec, który później przekazał swoje archiwum do Senatu. Dodał, że istnieje pilna potrzeba scalenia, zdigitalizowania i udostępnienia tych archiwaliów, tak by mieli do nich dostęp wszyscy, a przede wszystkim młodzież. Archiwum to będzie dostępne bezpłatnie w internecie - zapowiedział. Podkreślił, że w najnowszej historii Polski było wiele przełomów, o których warto zachować pamięć i wyraził nadzieję, że Archiwa Przełomu z lat 1989-1991 to pierwszy etap pracy.
Minister Ewa Polkowska, Szef Kancelarii Senatu dodała, że zabezpieczenie i udostępnienie zbiorów odbywa się z pełnym poszanowaniem praw ich właścicieli, a Archiwa Przełomu oferują pomoc techniczną w digitalizacji prywatnych zbiorów. Zachęcała zatem osoby posiadające takie dokumenty w kraju i za granicą do przekazania ich kopii w ramach Archiwów Przełomu.
Według prof. Andrzeja Friszkego ten czas przełomu jest już zamkniętą historią, bo wiemy jaki był jej finał - żyjemy w wolnej Polsce. Wówczas wszystko się decydowało i dlatego jest to czas, który warto badać. Prof. Friszke wprowadził uczestników seminarium w czasy tworzenia komitetów obywatelskich. Mówił, że był to autentyczny proces społeczny i polityczny. W jego ocenie cennym uzupełnieniem Archiwów Przełomu byłyby archiwa policyjne.
„Udokumentowanie działalności komitetów obywatelskich „Solidarności” w województwie konińskim było moim moralnym obowiązkiem” - mówił senator Ireneusz Niewiarowski. Przypomniał historię tworzenia się tych komitetów, ich zwycięstwo w czerwcowych wyborach, a potem w wyborach samorządowych. Opowiadał o rozgoryczeniu wielu działaczy po rozwiązaniu komitetów obywatelskich, o którym dowiedzieć się będzie można czytając dokumenty zgromadzone w Archiwach Przełomu. Podkreślił, że tworzenie tego archiwum to cenna inicjatywa, bo daje szansę na utrwalenie tamtych wydarzeń i ludzi w zbiorowej pamięci.
Na pytania prof. Andrzeja Friszkego o rząd Tadeusza Mazowieckiego, o rolę ówczesnego prezydenta Wojciecha Jaruzelskiego, o wybory samorządowe odpowiadał Tadeusz Mazowiecki. Mówił m.in. o tym, że jego rząd był rządem solidarnościowym, ale także koalicyjnym, bo nie można było na początku stworzyć rządu jedynie solidarnościowego, gdy dwa resorty - wojsko i milicja - nie były w rękach „Solidarności”.
Prace nad utworzeniem Archiwów Przełomu zostały zapoczątkowane w Senacie w 2009 r., w czerwcu tego roku przedsięwzięcie zostało objęte patronatem Prezydenta RP i projekt realizowany jest wspólnie.
Współpracę przy tworzeniu Archiwów Przełomu zadeklarowali także szefowie Kancelarii: Premiera, Sejmu a także Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.
W konferencji udział wzięli m.in: Henryk Wujec, doradca Prezydenta RP ds. społecznych, Jerzy Regulski, doradca Prezydenta RP ds. samorządu, Inka Słodkowska z Instytutu Studiów Politycznych PAN, Jan Wyrowiński, wicemarszałek Senatu.
Informację opracowała Justyna Orysiak, Archiwum Senatu
