W Pałacu Prezydenckim odbyło się IV seminarium w ramach projektu. Tematem spotkania było „Przedsionek wolności - między Okrągłym Stołem a wyborami 4 czerwca 1989 r. Dwa miesiące, które zmieniły Polskę: 05.04.–04.06.1989”.

Uroczystość została skomponowana w 5 aktach.

1. Szefowie Kancelarii Prezydenta RP Jacek Michałowski i Kancelarii Senatu Ewa Polkowska otworzyli wystawę plenerową pt. „Na drodze do wolności. Wybory 4 czerwca 1989 roku do Sejmu i Senatu w zbiorach archiwów państwowych”.Na wystawie zgromadzono ponad 200 dokumentów, fotografii i plakatów z zasobu archiwów państwowych oraz Archiwum Prezydenta RP i Archiwum Senatu związanych z rokiem 1989. W uroczystości, jako współorganizatorzy wystawy, uczestniczyli m. in.: Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych Władysław Stępniak oraz dyrektor Archiwum Państwowego w Gorzowie Wielkopolskim Dariusz Rymar. Wystawę zwiedzili również: wicemarszałek Senatu Jan Wyrowiński, doradca Prezydenta RP ds. społecznych Henryk Wujec, przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego: podsekretarz stanu Małgorzata Omilanowska oraz dyrektor Generalny Jacek Olbrycht.

2. Szef Kancelarii Prezydenta RP Jacek Michałowski wręczył odznaczenia zasłużonym w dokumentowaniu najnowszej historii Polski.

Odznaczeni zostali:

ZŁOTYM KRZYŻEM ZASŁUGI

1.Mariusz Olczak
2. Dariusz Rymar

SREBRNYM KRZYŻEM ZASŁUGI

3. Robert Borucki
4. Mariusz Korejwo
5. Elżbieta Kubek
6. Ryszard Marczyk
7. Sylwester Rękas

3. Obrady otworzyli Szef Kancelarii Prezydenta RP Jacek Michałowski i Szef Kancelarii Senatu Ewa Polkowska. Minister Jacek Michałowski odczytał list Prezydenta RP skierowany do uczestników i organizatorów IV seminarium Archiwa Przełomu 1989–1991. Prezydent RP podkreślił, iż „Pamięć o naszej drodze do wolności pomaga tę wolność pielęgnować” oraz złożył „wyrazy uznania wszystkim jego organizatorom” [organizatorom seminarium], życząc „owocnych obrad i miłego pobytu w Pałacu Prezydenckim”.

Minister Ewa Polkowska „przedstawiła raport” na temat realizacji projektu. Podkreśliła, że obecnie trwają prace nad przebudową portalu www.archiwaprzelomu, który ma być łatwym w obsłudze i nowoczesnym narzędziem do zdobywania informacji na temat okresu przełomu oraz wirtualnym archiwum gromadzącym zbiory z całej Polski dotyczące historii lat 1989-1991. Pani minister przypomniała również o ukonstytuowaniu się Rady Programowej projektu. Zapowiedziała robocze seminarium na jesieni 2014 roku, które odbędzie się w Kancelarii Senatu, i zaprosiła do uczestnictwa przedstawicieli archiwów, bibliotek i muzeów w Polsce.

Szef Kancelarii Senatu przekazała również informacje na temat rozpoczęcia współpracy z Fundacją Czynu Niepodległościowego w Krakowie, której głównym celem będzie ustalenie list osobowych członków komitetu obywatelskiego w regionie małopolskim oraz rozpoznanie archiwów prywatnych na tym terenie.

Debata została podzielona na panel historyczny oraz panel archiwistyczny. Panel historyczny przyjął formę żywej dyskusji, której podmiotem była kampania wyborcza 1989 roku i jej znaczenie dla okresu przełomu. W dyskusji głos zabrali m. in. Henryk Wujec, prof. Janusz Grzelak, prof. Michał Nawrocki, Jacek Moskwa, dr Inka Słodkowska, Grażyna Staniszewska, Barbara Szubert, Andrzej Wielowieyski, prof. Andrzej Friszke, Marek Ziółkowski, Piotr Łukasz Juliusz Andrzejewski. 

Panel historyczny zakończyła prezentacja fragmentów filmu instruktażowego, jak wypełnić karty wyborcze Zespołu Telewizyjnego Komitetu Obywatelskiego Solidarności z Jackiem Fedorowiczem w roli głównej.

Panel archiwalny skupił się na prezentacji archiwów medialnych Polskiego Radia, Telewizji Polskiej, zasobów fotograficznych Instytutu Pamięci Narodowej. Niniejszy panel otworzył prof. Andrzej Paczkowski, podkreślając, iż materiały audiowizualne posługują się wizerunkiem, a nowe technologie pozwalają nam uchwycić ten wizerunek w postaci dźwięku i obrazu.

W panelu głos zabrali m. in. prof. Andrzej Paczkowski, prof. Władysław Stępniak, Andrzej Pieczunko, Waldemar Listowski, red. Janina Jankowska, Beata Włodarska-Szefler, red. Krystyna Mokrosińska.

Panel zamknęła prezentacja projektu Biblioteki Solidarności Międzynarodowej. Projekt jest realizowany przez Fundację Solidarności Międzynarodowej oraz Europejskie Centrum Solidarności. Przedstawiciele niniejszych instytucji, tj. Krzysztof Stanowski oraz Paweł Golak, przedstawili założenia projektu, zachęcając do wsparcia inicjatywy.

Panelom przewodniczyli: dr Paulina Codogni oraz Jan Dworak.

4. Podczas trwania seminarium Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych Władysław Stępniak oraz dyrektor Archiwum Państwowego w Poznaniu Henryk Krystek przekazali na potrzeby projektu Archiwa Przełomu 1989-1991 kopie 282 jednostek archiwalnych pochodzących z 9 zespołów Archiwum Państwowego w Poznaniu. Materiał zostanie udostępniony w katalogu zasobów on-line portalu www.archiwaprzelomu.pl.

Deklarację przekazania zbiorów na potrzeby projektu do Archiwum Senatu złożył przewodniczący Rady Powiatu Grodziskiego Wojciech Hardt. Zadeklarował przekazanie materiałów dotyczących komitetu obywatelskiego w Grodzisku Mazowieckim do Archiwum Senatu.

5. W dniu seminarium trwała akcja „Archiwiści dla wolności”. W Kordegardzie, prowadzonej przez Narodowe Centrum Kultury, był czynny ogólnodostępny Archiwalny Punkt Konsultacyjny Archiwum Akt Nowych.

Właściciele zdjęć, plakatów i ulotek wyborczych oraz innych materiałów związanych z historią Polski z lat 1989-1991 mogli na miejscu zeskanować wszystkie dokumenty i przekazać je Archiwum. Przekazane materiały zostaną zamieszczone między innymi na stronie internetowej www.archiwaprzelomu.pl.

Realizatorzy projektu Archiwa Przełomu 1989-1991 zapraszają do przeczytania listu Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego i obejrzenia fotogalerii z uroczystości, równocześnie zapraszając za rok na V seminarium podsumowujące 5 lat działalności projektu.

Informację opracowała: Justyna Orysiak, Archiwum Senatu

Fotografie: Michał Józefaciuk, Archiwum Senatu