Zgodnie z zapowiedziami, po raz kolejny pracownicy Archiwum Senatu i po raz pierwszy pracownicy Archiwum Prezydenta RP odwiedzili Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku. Pierwsze kroki skierowali, właśnie do archiwum a dokładnie do Wydziału Muzealno-Archiwalnego i Biblioteki, gdzie zostali przywitani przez panią Monikę Krzencessę-Ropiak (kierownika Działu Archiwum i Organizacji Wystaw) i załogę: pana Jakuba Jagodzińskiego i pana Jerzego Klimczaka z sekcji archiwum, panią Iwonę Kwiatkowską z sekcji fotografii i pana Adama Cherka z sekcji wystawy stałej. W spotkaniu uczestniczył również pan Paweł Golak zastępca dyrektora wspomnianego wydziału.

W Dziale Wystaw gospodarze zaprezentowali, prawie już dziesięcioletni dorobek swojej instytucji, w zakresie gromadzenia i udostępniania zbiorów, które liczą 152 mb akt obrazujących „opór społeczny wobec władzy komunistycznej w latach 1970-1989. W zakres ten wchodzą materiały dotyczące historii ruchu społecznego Solidarności i antykomunistycznej opozycji demokratycznej działającej w Polsce i poza jej granicami”[1].

Zwykle w formie darowizn od osób prywatnych i na kanwie współpracy z instytucjami o pokrewnych profilach, do Europejskiego Centrum Solidarności trafiają najczęściej w oryginale, ale także w formie kopii cyfrowych, m.in.: materiały ulotne w tym znaczki pocztowe, koperty, karty okolicznościowe, plakaty, rysunki; wydawnictwa ciągłe; pisma drugiego obiegu; egzemplarze tzw. Poczty Solidarnościowej; wydawnictwa z obozów internowania z lat 1981-1983; archiwalia związkowe i osobiste darczyńców prezentujące życie codzienne w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[2].

Unikatowe kolekcje to dary z zagranicy w tym przekazane przez:

1. Solidarité France-Pologne z regionu Nord–Pas–Calais,
2. Organizację Solidarite avec Solidarność
3. World Concern Committee korespondencja rodzin osób internowanych w Polsce ze społecznością angielską
4. Norweską organizację Solidaritet Norge-Polen
5. Biuro Informacyjne NSZZ „Solidarność” w Australii, w tym dokumentacja Australijskiego Funduszu Solidarności z Polską i Australijskiego Instytutu Spraw Polskich.
6. Organizację Solidaridad con Pveblo Polaco z Peru
7. Kanadyjską organizację polonijną „Solidarność Emigracji, Emigracja Solidarności” (Solidarity of Emigration – Emigration for Solidarity)
8. Agencję Reuters

Swoje zbiory do Europejskiego Centrum przekazało ponad 300 osób prywatnych, w tym: Jacek Fedorowicz, Henryka Krzywonos, Wojciech Charkin, Andrzej Wajda[3].

W swoim zasobie centrum dysponuje również zbiorem 62 tys. fotografii, pozyskanych głównie w ramach współpracy z fotografami.

Tematyka zdjęć jakie zgromadziło archiwum to m.in.: strajki w Sierpniu`80; pielgrzymki do Polski Jana Pawła II – w 1979, 1983, 1987 roku; początek stanu wojennego i zamieszki na ulicach miast w czasie jego trwania; strajki w 1988 roku; rok 1989 – Okrągły Stół, kampania wyborcza Solidarności i wybory parlamentarne[4].

Przedstawiciele Centrum podkreślali, iż szczególnym sentymentem i uwagą darzą kolekcję Zenona Miroty, gdzie zdjęcia „opowiadają” historię budowy Pomnika Poległych Stoczniowców. Kolekcja liczy 700 fotografii.

W dalszej kolejności realizatorzy projektu zostali oprowadzeni po magazynach muzealnych. Eksponaty dzielone są na dwie grupy rzeczowe: kolekcję pamiątek historycznych i kolekcję zbiorów artystycznych. W ramach pierwszego pozyskiwane są np. przedmioty związane z postaciami historycznymi z lat 1970-1989 w tym ubiory, pamiątki osobiste, obiekty takie jak sprzęt i urządzenia poligraficzne, drukarskie, flagi, sztandary, chorągwie, sprzęt wykorzystywany do inwigilowania obywateli przez służbę bezpieczeństwa, opaski, proporce, emblematy (znaczki ubraniowe, tablice pamiątkowe, biżuteria patriotyczna), meble[5]. Tu, za bardzo cenny nabytek twórcy archiwum uznają matryce offsetowe, z których powielany był Strajkowy Biuletyn Informacyjny „Solidarności”.

Kolekcja zbiorów artystycznych to obrazy, grafiki, rysunki i plakaty z lat 1970-1989. Jej podstawą jest sztuka związana z ruchem kultury niezależnej lat 80.

Europejskie Centrum Solidarności gros swoich zbiorów publikuje na portalu internetowym w zakładce Zbiory online, oraz na wystawie stałej, którą Zespół Koordynacyjny miał przyjemność obejrzeć wraz ze współautorem ekspozycji panem Adamem Cherkiem. Przybliżył on nam nie tylko główne nurty historyczne prezentowane na wystawie, ale opowiedział o kulisach jej powstawania i swoich doświadczeniach z tym związanych.

Niezwykle cenne dla realizatorów projektu było umożliwienie zapoznania się z dorobkiem filmowym Europejskiego Centrum. Za tę działalność odpowiada tu Dział Dokumentacji Filmowej (Mediateka) dowodzona przez panią kierownik Annę Marię Mydlarską. Zbiór liczy: 34 filmy dokumentalne, 24 realizacje filmowe (produkcje własne), 1712 materiałów filmowych (ponad 586 godzin), 529 archiwalne nagrania dźwiękowe (ponad 227 godzin), 1101 wywiadów filmowych (notacji) - ponad 1760 godzin[6].

Ważne źródło informacji dla badaczy pełnią wywiady przeprowadzane z ludźmi działającymi w opozycji demokratycznej i tworzącymi kulturę niezależną, związanymi szczególnie z ruchem społecznym Solidarności i samym związkiem. Przedstawiciele Europejskiego Centrum zaprojektowali całą serię cykli wywiadów min.: Internowani; Solidarność – Co zostało; Płock 1976, Działacze opozycji demokratycznej; Ludzie Solidarności w Wielkopolsce[7].

Znamienne jest to, że instytucja ta współpracuje przy realizowaniu filmów dokumentalnych z Telewizją Polską, wytwórnią Filmów Dokumentalnych i Fabularnych, Video Studio Gdańsk itp., udostępniając dokumentację, zgromadzone i wytworzone filmy w tym notacje poświęcone dziedzictwu Solidarności.

Wizyta w Europejskim Centrum Solidarności zapadnie na długo w pamięci realizatorów projektu jako niezwykle wartościowe doświadczenie dostarczające wiedzy o ruchu Solidarności, ale również na temat metodologii pracy archiwistów, muzealników i filmowców kreujących zasób i wizerunek tej cennej instytucji na mapie Polski.