W Belwederze 6 grudnia 2017 r. odbyło się VI seminarium projektu „Archiwa Przełomu 1989-1991” pod tytułem „Rola opozycji niepodległościowej w kształtowaniu polskiej sceny politycznej w źródłach okresu przełomu i współczesnej narracji”.

Projekt od 2011 roku prowadzony jest wspólnie przez Kancelarię Prezydenta i Kancelarię Senatu pod patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Celem projektu, jak podkreślają jego uczestnicy, pozostaje wspólna praca przy tworzeniu internetowego archiwum polskich przemian końca XX wieku, w ich najpełniejszym spektrum. Zobowiązuje do tego troska o pamięć historyczną, moralny nakaz pielęgnowania narodowej tradycji i uczczenia ludzi zasłużonych dla Polski Niepodległej.

Na zaproszenie szefów obu Kancelarii: Prezydenta i Senatu – ministrów Haliny Szymańskiej i Jakuba Kowalskiego - do Belwederu przyjechało ponad 120 archiwistów z instytucji państwowych, społecznych i kościelnych, w debacie uczestniczyli również historycy specjalizujący się w badaniach historii najnowszej, młodzież akademicka z kół naukowych, działacze związkowi i polityczni z okresu przełomu, w tym przedstawiciele struktur centralnych i terenowych reprezentujących niepodległościowe formacje oraz środowiska polityczne, skupiające b. działaczy opozycji antykomunistycznej, ludzi Solidarności, różnych grup i ruchów niepodległościowych.

W inauguracji seminarium uczestniczyli m.in.: podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta Wojciech Kolarski, wicemarszałek Senatu Bogdan Borusewicz i Szef Kancelarii Senatu Jakub Kowalski, doradca prezydenta Barbara Fedyszak-Radziejowska i doradca marszałka Sejmu prof. Jan Majchrowski, wiceprzewodniczący komisji krajowej NSZZ „Solidarność” Bogdan Biś, dyrektor generalny w Kancelarii Prezydenta Grażyna Ignaczak-Bandych i przewodniczący rady programowej projektu „Archiwa Przełomu 1989-1991” prof. Jan Żaryn oraz członkowie rady programowej.

W części inauguracyjnej seminarium odbyła się uroczystość wręczenia odznaczeń państwowych 21 archiwistom wyróżnionym za zasługi na rzecz rozwoju i upowszechniania archiwistyki. Order Odrodzenia Polski i Krzyże Zasługi wręczył  minister w KPRP Wojciech Kolarski. On też odczytał słowa prezydenta Andrzeja Dudy skierowane do uczestników VI Seminarium. W liście Prezydent pogratulował partnerom projektu i archiwistom zaangażowanym w jego realizację starań, aby utrwalić „na wieczność” i umocnić w pamięci narodowej jeden z ważniejszych okresów  w dziejach Rzeczypospolitej - okres przełomu tj. okres przechodzenia od upadku komunizmu do początków demokracji w Polsce. Wyrazy uznania za podjęcie tej ważnej inicjatywy, która ma także wpływ na budowanie świadomości społecznej oraz słowa wdzięczności skierował Prezydent do całego środowiska archiwalnego. Archiwiści pełnią ogromnie ważną służbą publiczną i wyrazem docenienia ich zasług w ochronie dziedzictwa narodowego są m.in. wręczone dziś odznaczenia.

Prezydent Andrzej Duda, nawiązując do rozpoczynających się Narodowych Obchodów Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości , zachęcał do włączania się w program obchodów tego wielkiego narodowego jubileuszu, tym bardziej, że przełom 1989-1991 zajmuje w minionym stuleciu miejsce szczególne.

Zebrani w Belwederze wysłuchali również słów marszałka Sejmu Marka Kuchcińskiego i marszałka Senatu Stanisława Karczewskiego. Przesłanie skierowane do uczestników seminarium przekazał doradca marszałka Sejmu prof. Jan Majchrowski natomiast list marszałka Senatu odczytała Agata Karwowska-Sokołowska dyrektor Biura Analiz, Dokumentacji i Korespondencji w Kancelarii Senatu. Następnie głos zabrał w imieniu Zarządu Projektu Szef Kancelarii Senatu Jakub Kowalski. Zwrócił on uwagę, że projekt „Archiwa Przełomu 1989-1991” dotyczy epoki, która stanowi fundament naszej państwowości dlatego tak ważne jest, aby rzetelny przekaz historyczny docierał zwłaszcza do młodego pokolenia. Dlatego przy pomocy internetu i nowoczesnych narzędzi cyfrowych projekt „Archiwa Przełomu” stara się ułatwić społeczeństwu dostęp do źródłowych dokumentów z najnowszej historii Polsk. Wiedzy na ten temat nigdy za wiele, tym bardziej, że dokumentacja z tamtych lat jest nadal rozproszona po całym kraju, nie do końca odkryta, zebrana ani udostępniona. I zmieniać ten stan rzeczy jest obecnie najpilniejszym wyzwaniem.

Debatę merytoryczną rozpoczął panel historyczny pt. „Opozycja niepodległościowa w okresie przełomu - źródła, świadkowie, narracje”. Głos w niej zabrali: Joanna Duda-Gwiazda, która mówiła o tej części „Solidarności”, która bezkompromisowo dążyła do niepodległości Polski, Andrzej Kołodziej – w imieniu „Solidarności Walczącej”, Tadeusz Stański – znany działacz Konfederacji Polski Niepodległej i Polskiej Partii Niepodległościowej, Bolesław Jabłoński z  Grup Oporu Solidarni, Andrzej Władysław Kaczorowski, który wyjaśniał, jak się miała Solidarność Rolników Indywidualnych  do idei niepodległościowych, Krzysztof Goławski z Chrześcijańsko-Narodowego Komitetu Wyborczego w Siedlcach oraz prof. Rafał Habielski na temat postaw polskich środowisk niepodległościowych na emigracji. Po wystąpieniach panelistów głos zabrał prof. Jan Żaryn przewodniczący rady programowej projektu „Archiwa Przełomu 1989-1991”.

Z niemniejszym zainteresowaniem uczestnicy seminarium przysłuchiwali się debacie podczas drugiego panelu pt. „Archiwa na rzecz utrwalania pamięci o ludziach, wydarzeniach i czasach przełomu – przegląd zasobów archiwów państwowych, kościelnych, rodzinnych  i społecznych oraz stan ich digitalizacji”.

Słowo wstępne wygłosił dr Wojciech Woźniak – naczelny dyrektor Archiwów Państwowych. Następnie referaty wygłosili: Mariusz Kwaśniak - zastępca dyrektora Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, dr Tadeusz Krawczak – dyrektor Archiwum Akt Nowych, ks. prof. Dominik Zamiatała z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Bogdan Biś i Joanna Lewandowska na temat zasobu Archiwum Historycznego Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, Adam Borowski  zrelacjonował działalność Oficyny Wydawniczej Volumen w czasach przełomu, dr Artur Jóźwik – zastępca dyrektora KARTY mówił o archiwistyce społecznej, a dyrektorzy archiwów państwowych w Białymstoku i Gorzowie Wielkopolskim: dr Marek Kietliński i dr hab. Dariusz Rymar  przedstawili rolę wojewódzkich komitetów obrony w zwalczaniu opozycji w latach 80.

Na zakończenie seminarium dyrektor Archiwum Prezydenta Janusz Kuligowski zapowiedział wydanie drukiem materiałów, będących zapisem tej ważnej i ciekawej debaty.

 Informacja pochodzi ze strony www.senat.gov.pl.