I Wstęp

5 kwietnia 1989 roku podpisano w Warszawie Porozumienia Okrągłego Stołu. Po dwumiesięcznych obradach strona opozycyjno-solidarnościowa pod przywództwem Lecha Wałęsy i strona koalicyjno-rządowa, której szefował generał Czesław Kiszczak uzgodniły polityczny kontrakt zakładający m. in. legalizację Niezależnego Samorządowego Związku Zawodowego „Solidarność”, utworzenie nowych (choć znanych w Polsce w okresie międzywojennym i krótko, tuż po zakończeniu II wojny światowej) instytucji ustrojowych, takich jak Senat i Prezydent oraz przeprowadzenie wyborów do Sejmu i Senatu z udziałem wszystkich przedstawicieli i reprezentantów szeroko pojętej opozycji. Umowa określała, że wybory do Sejmu będą wolne częściowo, czyli 65% mandatów do izby niższej parlamentu będzie przypadać kandydatom zgłoszonym przez stronę koalicyjno-rządową (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Demokratyczne, Stowarzyszenie PAX, Polski Związek Katolicko-Społeczny, Unia Chrześcijańsko-Społeczna), a o pozostałe 35% mandatów, przeznaczonych dla tzw. „bezpartyjnych” mogą się ubiegać kandydaci strony opozycyjno-solidarnościowej, a także inni kandydaci nie należący do partii reprezentujących stronę koalicyjno-rządową. Ustalono także, że wybory do Senatu będą wolne, bez żadnych ograniczeń dla każdej ze stron[1].

Efektem podpisanych porozumień były m. in. przyjęcie przez Sejm PRL 7 kwietnia 1989 roku trzech ważnych ustaw ustrojowych: o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[2], ordynacji wyborczej do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej X kadencji, na lata 1989-1993[3] i ordynacji wyborczej do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[4]. Te trzy ustawy zostały opublikowane w „Dzienniku Ustaw” z datą 8 kwietnia 1989 roku i od tego dnia ich przepisy miały moc obowiązującą.

Na podstawie wyżej wymienionych ustaw 13 kwietnia 1989 roku Rada Państwa podjęła trzy uchwały: o zarządzeniu wyborów do Sejmu i Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[5], w sprawie liczby posłów wybieranych z krajowej listy wyborczej[6] oraz w sprawie okręgów wyborczych dla wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz liczby, numerów i przeznaczenia mandatów w tych okręgach[7]. Z treści tych uchwał wynikało, że wybory „wyznacza się na niedzielę, dnia 4 czerwca 1989 r.”, w wyborach do Sejmu „wybiera się 35 posłów z krajowej listy wyborczej” i „tworzy się 108 okręgów wyborczych” w wyborach do Sejmu (ordynacja wyborcza do Senatu przewidywała utworzenie 49 okręgów wyborczych, odpowiadających liczbie województw). Ponadto uchwała w sprawie okręgów wyborczych dla wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz liczby, numerów i przeznaczenia mandatów w tych okręgach określała, że 425 mandatów poselskich miało być obsadzone w okręgach wyborczych, a 35 z krajowej listy wyborczej zastrzeżonej dla kandydatów zgłoszonych przez stronę koalicyjno-rządową. W 108 okręgach wyborczych (38 okręgów 5 - mandatowych, 34 okręgi 4 – mandatowe, 27 okręgów 3 – mandatowych i 9 okręgów 2 – mandatowych) wybierano w I turze wyborów 156 posłów z listy PZPR, 67 posłów z listy ZSL, 24 posłów z listy SD, 7 posłów z listy Stowarzyszenia PAX, 6 posłów z UChS, 4 posłów z PZKS i 161 posłów bezpartyjnych. Z 35 mandatów z krajowej listy wyborczej strona koalicyjno-rządowa ustaliła następujący podział między sześć ugrupowań: 17 mandatów przypadło PZPR, 9 ZSL, 3 SD i po 2 mandaty dla Stowarzyszenia PAX, PZKS i UChS.  

Województwo płockie w wyborach do Sejmu zostało podzielone na dwa okręgi wyborcze (Nr 75 z siedzibą Okręgowej Komisji Wyborczej w Płocku i Nr 76 z siedzibą Okręgowej Komisji Wyborczej w Kutnie).  Okręg Nr 75 obejmował miasto Płock, miasta i gminy: Sierpc i Wyszogród oraz gminy: Bielsk, Bodzanów, Borowiczki, Brudzeń Duży, Bulkowo, Czerwińsk nad Wisłą, Drobin, Gozdowo, Mała Wieś, Mochowo, Radzanowo, Rościszewo, Stara Biała, Staroźreby, Szczutowo, Zawidz i w pierwszej turze wyborów wybierano w tym okręgu 3 posłów, w tym: jednego posła z listy PZPR (z puli 65% mandatów dla strony koalicyjno-rządowej) i dwóch posłów „bezpartyjnych” (z puli 35% mandatów dla bezpartyjnych i nie będących członkami partii strony koalicyjno-rządowej). Okręg Nr 76 obejmował miasto Kutno, miasta i gminy: Gąbin, Gostynin, Krośniewice, Łęczyca, Żychlin oraz gminy: Bedlno, Daszyna, Dąbrowice, Dobrzelin, Góra Świętej Małgorzaty, Iłów, Kiernozia, Krzyżanów, Kutno, Łanięta, Łąck, Nowe Ostrowy, Nowy Duninów, Oporów, Pacyna, Piątek, Sanniki, Słubice, Strzelce, Szczawin Kościelny, Witonia i w pierwszej turze wybierano w tym okręgu 3 posłów, w tym: jednego posła z listy PZPR, jednego posła z listy ZSL (obaj z puli 65% mandatów dla strony koalicyjno-rządowej) i jednego posła „bezpartyjnego”  (z puli 35% mandatów dla bezpartyjnych i nie będących członkami partii strony koalicyjno-rządowej). Ponadto w całym województwie płockim wybierano dwóch senatorów w całkowicie wolnych wyborach.       

II. Komisje wyborcze

W oparciu o przepisy ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa powołała 13 kwietnia 1989 r. 21-osobową Państwową Komisję Wyborczą w następującym składzie[8]:

Przewodniczący:

Alfons Klafkowski (Stowarzyszenie PAX)- Prezes Trybunału Konstytucyjnego;

Zastępcy Przewodniczącego:

Zygmunt Czarzasty – sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej; Bernard Widera – członek Prezydium Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, rolnik z województwa opolskiego; Edward Zgłobicki – sekretarz Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, Andrzej Zoll – profesor na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie;

Sekretarz:

Jerzy Breitkopf (PZPR) – Szef Kancelarii Rady Państwa;

Członkowie:

Piotr Andrzejewski – adwokat w Zespole Adwokackim w Warszawie; Barbara Blicharz – członek Prezydium Głównej Komisji Rewizyjnej Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Prezes Gminnej Spółdzielni w Piasecznie; Jerzy Ciemniewski – prawnik z Instytutu Państwa i Prawa Polskiej Akademii Nauk; Roman Drecki – członek Prezydium Zarządu Głównego Stowarzyszenia PAX; Józef Kliś – członek Prezydium Zarządu Krajowego Unii Chrześcijańsko-Społecznej; Tadeusz Knap (PZPR) – ślusarz w Hucie Szkła Okiennego w Dąbrowie Górniczej; Tadeusz Kojder (PZPR) – Zastępca Szefa Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego; Wacław Kupper – Kierownik Wydziału Organów Przedstawicielskich Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego; Anatol Lawina – informatyk w Agencji Usługowo-Handlowej „Elektronika-Film-Komputer” w Warszawie; Wojciech Obarski – wiceprzewodniczący Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych; Wacław Sutkowski (ZSL) – Prezes Sądu Najwyższego; Małgorzata Średzińska (PZPR) – członek Zarządu Łódzkiego Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej, Przewodnicząca Zarządu Zakładowego ZSMP w Powszechnej Spółdzielni Spożywców „Społem” w Łodzi; Zofia Wasilkowska – emerytowana sędzini Sądu Najwyższego; Marek Wiśniewski – sekretarz Zarządu Krajowego, członek Prezydium Polskiego Związku Katolicko-Społecznego; Janina Zakrzewska – profesor nauk prawnych z Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych.      

W składzie Komisji sześć osób reprezentowało stronę opozycyjno-solidarnościową: Andrzej Zoll – Przewodniczący PKW w latach 1991-1993, Prezes Trybunału Konstytucyjnego w latach 1993 – 1997 i Rzecznik Praw Obywatelskich w okresie 2000 - 2006, Piotr Andrzejewski – senator I, II, III, IV, VI i VII kadencji, Jerzy Ciemniewski – doktor habilitowany nauk prawnych, poseł na Sejm RP I, II i III kadencji, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w latach 1998 - 2007, Anatol Lawina – zmarły w 2006 roku pracownik m. in. Najwyższej Izby Kontroli, Kancelarii Sejmu RP i współzałożyciel Stowarzyszenia Wolnego Słowa, Zofia Wasilkowska – zmarła w 1996 roku emerytowana sędzini Sądu Najwyższego, współzałożycielka Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz Janina Zakrzewska – zmarła w 1995 roku sędzini Trybunału Konstytucyjnego w latach 1989 – 1995). Udział w Państwowej Komisji Wyborczej przedstawicieli strony opozycyjno-solidarnościowej został uzgodniony jeszcze podczas trwania obrad Okrągłego Stołu[9]. Ustalono także, że przynajmniej 30% składów komisji wyborczych (wojewódzkich, okręgowych i obwodowych) delegować będzie strona opozycyjno-solidarnościowa, a więc przedstawiciele lokalnych struktur Komitetów Obywatelskich „Solidarność”. Problem uczestnictwa przedstawicieli Komitetów Obywatelskich „Solidarność” w komisjach wojewódzkich i okręgowych był omawiany na drugim posiedzeniu Państwowej Komisji Wyborczej  w dniu 4 maja 1989 roku[10]. W trakcie obrad Komisji „Andrzej Zoll podniósł sprawę pominięcia w składach niektórych okręgowych lub wojewódzkich komisji wyborczych przedstawicieli Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”, dot. to: Ciechanowa, Lublina, Piły, Skierniewic, Wałbrzycha. Z wyjątkiem Ciechanowa, gdzie Wojewódzka Komisja Wyborcza liczy 15 członków, w pozostałych ww. przypadkach nie ma możliwości uzupełnienia komisji wyborczych, bowiem w ich skład powołano po 17 osób. Jest to maksymalna liczba członków okręgowych i wojewódzkich komisji wyborczych określona w art. 33 ust. 2 Ordynacji wyborczej do Sejmu PRL. Państwowa Komisja Wyborcza uznała potrzebę uzupełnienia składu Wojewódzkiej Komisji Wyborczej w Ciechanowie o 2 przedstawicieli obywatelskiego Komitetu „Solidarność”[11]. Na posiedzeniu PKW zapoznała się z „Informacją o składach osobowych wojewódzkich i okręgowych komisji wyborczych”[12]. W dokumencie tym, sporządzonym przez Biuro Rad Narodowych Państwowej Komisji Wyborczej (dokument nie jest podpisany), można przeczytać m. in., że w województwie płockim powołano 17 – osobową Wojewódzką Komisję Wyborczą (WKW), w skład której weszło 5 przedstawicieli PZPR, 3 przedstawicieli ZSL, 1 z SD oraz 8 bezpartyjnych, z czego dwóch reprezentowało Komitet Obywatelski „Solidarność”. W rzeczywistości w WKW w Płocku znalazło się początkowo trzech przedstawicieli Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”, a później czterech. Wojewódzkie i okręgowe komisje wyborcze były powoływane przez prezydia właściwych terytorialnie wojewódzkich rad narodowych[13]. W skład WKW w Płocku wchodzili[14]:

Przewodniczący: Władysław Urbański – Prezes Sądu Wojewódzkiego w Płocku;

Zastępcy Przewodniczącego: Eugeniusz Aleksandrowicz – rzemieślnik prowadzący własny zakład zabawkarski w Płocku; Teresa Michowicz – inspektor w Radzie Wojewódzkiej PRON w Płocku; Tomasz Wierzbiński – Sekretarz Wojewódzkiego Komitetu ZSL w Płocku;

Sekretarz: Andrzej Ciesiulski – Kierownik Wydziału Polityczno-Organizacyjnego Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Płocku;

Członkowie: Dariusz Borowski – Sekretarz Zarządu Wojewódzkiego Związku Młodzieży Wiejskiej w Płocku; Jakub Dziedzic – żołnierz zawodowy z Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Płocku; Bohdan Gajewski – elektromonter urządzeń dźwigowych z Płockiej Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-Własnościowej; Andrzej Garstka – Sekretarz Wydziału Społeczno-Zawodowego Zarządu Wojewódzkiego ZSMP w Płocku; Marian Giżyński  - Kierownik Wydziału Samorządowo-Organizacyjnego w Wojewódzkim Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych w Płocku; Małgorzata Iskra – Kierownik Wydziału Zuchowego Komendy Chorągwi Związku Harcerstwa Polskiego w Płocku; Tadeusz Jachura – Zastępca Kierownika Składu w Biurze Zbytu Drewna „Paged” w Płocku; Henryk Kotański – Dyrektor Biura Wojewódzkiej Rady Narodowej w Płocku; Helena Kowalska – Kierownik klubu  Stowarzyszenia PAX Oddział Wojewódzki w Płocku; Barbara Parzybut – Wiceprezes Wojewódzkiego Związku Gminnych Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, Jacek Słomiński – monter urządzeń radiowych w PKP w Płocku; Józef Stradomski – Przewodniczący Wojewódzkiego Porozumienia Związków Zawodowych w Płocku. Z przedstawionego składu trzech członków miało rekomendację Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Płocku: Eugeniusz Aleksandrowicz – późniejszy Poseł na Sejm RP I kadencji z list Kongresu Liberalno-Demokratycznego, Tadeusz Jachura – dzisiaj na emeryturze oraz Jacek Słomiński – aktualnie pracownik jednej ze spółek PKN „Orlen”. Skąd wzięła się ta nieścisłość trudno jest dzisiaj ocenić. Być może powodem błędu Biura Rad Narodowych PKW było to, że Eugeniusz Aleksandrowicz jako prowadzący samodzielną działalność gospodarczą nie był członkiem NSZZ „Solidarność” i nie został sklasyfikowany w rubryce cytowanej informacji jako przedstawiciel „Solidarności”[15]. Ówcześni urzędnicy administracji państwowej i samorządowej mieli problem z rozróżnieniem przedstawicieli Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” od członków NSZZ „Solidarność”. Prezydium WRN w Płocku na posiedzeniu w dniu 2 maja 1989 roku dokonało zmiany w składzie tej komisji na wniosek jej Przewodniczącego, po rezygnacji Dariusza Borowskiego[16]. Podjęto stosowną uchwałę i w miejsce Dariusza Borowskiego powołano przedstawiciela Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” Jacka Wrońskiego – pracownika centrali telefonicznej w Mazowieckich Zakładach Rafineryjnych i Petrochemicznych (późniejszego sekretarza zakładowej organizacji NSZZ „Solidarność” przy MZRiP)[17]. W efekcie zmiany w składzie tej komisji znalazły się 4 osoby rekomendowane przez Komitet Obywatelski „Solidarność”. Na tym posiedzeniu Prezydium WRN rozpatrzyło pismo Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w sprawie rozszerzenia składów osobowych komisji wyborczych o przedstawicieli KO „Solidarność” tak, by stanowili 35% w składach tych komisji. Prezydium z uwagi na brak wykładni Państwowej Komisji Wyborczej postanowiło nie zwiększać liczebności tych komisji, pozostawiając składy 17 osobowe, jednakże Prezydium WRN zaleciło prezydiom rad narodowych stopnia podstawowego uwzględnienie w składach osobowych obwodowych komisji wyborczych przedstawicieli lokalnych komitetów obywatelskich „Solidarność”[18].     

Powołano także dwie Okręgowe Komisje Wyborcze:  Nr 75 z siedzibą w Płocku i Nr 76 z siedzibą w Kutnie[19]. Skład komisji w Płocku przedstawiał się następująco:

Przewodniczący: Józef Lewandowski – prokurator w Prokuratorze Rejonowej w Płocku;

Zastępcy Przewodniczącego: Janusz Białobrzeski – Kierownik Zespołu ds. Obronnych w Kuratorium Oświaty i Wychowania w Płocku; Andrzej Głowacki – nauczyciel w Zespole Szkół Chemicznych w Płocku; Jan Pesta – Zastępca Dyrektora w Rejonowym Przedsiębiorstwie Melioracyjnym w Płocku;

Sekretarz: Waldemar Ossowski – Zastępca Kierownika Wydziału Polityczno-Organizacyjnego Komitetu Wojewódzkiego PZPR;

Członkowie: Jadwiga Błaszkiewicz – Sekretarz Wydziału Organizacyjnego w Zarządzie Wojewódzkim ZSMP w Płocku; Jerzy Brant – mistrz ślusarni w Przedsiębiorstwie Remontowo-Montażowym Przemysłu Piwowarskiego, Zakład Remontowo-Montażowy w Sierpcu; Józef Kardaś – główny specjalista w Wojewódzkim Porozumieniu Związków Zawodowych w Płocku; Maciej Klekowicki – rolnik z gminy Drobin; Wanda Małkowska – radca prawny w Cukrowniach Mazowieckich w Płocku; Włodzimierz Nowak – monter urządzeń chłodniczych w Centrali Rybnej w Płocku; Krzysztof Nowakowski – Sekretarz w Zarządzie Wojewódzkim ZMW w Płocku; Wiesława Ożóg – instruktor w Zarządzie Wojewódzkim Stowarzyszenia PAX w Płocku, Barbara Parulska – Zastępca Komendanta Hufca ZHP w Płocku; Tadeusz Przesławski – emeryt zam. w Płocku; Żaneta Puczek – starszy inspektor wojewódzki w biurze Wojewódzkiej Rady Narodowej w Płocku; Jerzy Załęski – księgarz z „Domu Książki” w Płocku. Z tego składu trzech członków miało rekomendację Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”: Andrzej Głowacki – późniejszy Kurator Oświaty i Wychowania w Płocku, Jerzy Brant i Jerzy Załęski – obecnie właściciel antykwariatu w Płocku.

Komisja w Kutnie także liczyła 17 członków:

Przewodniczący: Kazimierz Tokarski – wiceprezes Wojewódzkiego Komitetu ZSL w Płocku;

Zastępcy Przewodniczącego: Henryk Chlasta – dyrektor Narodowego Banku Polskiego w Kutnie; Maria Jóźwiak – specjalista ds. zaopatrzenia w Spółdzielni Rzemieślniczej Wielobranżowej w Kutnie; Zdzisław Klimek – lekarz medycyny w Zespole Opieki Zdrowotnej w Kutnie;

Sekretarz: Jerzy Wieczorkowski – sekretarz Komitetu Miejskiego PZPR w Kutnie;

Członkowie: Włodzimierz Chruszcz – brygadzista–palacz w Zespole Opieki Zdrowotnej w Kutnie; Adam Gabrysiak – technolog w Państwowym Ośrodku Maszynowym Łęczyca; Mirosław Grabowski – komendant Hufca ZHP w Kutnie; Romuald Myśliwiec – referent ds. zbytu w Zakładach Zbożowo-Młynarskich w Kutnie; Marek Nowaczewski – specjalista ds. BHP w Zakładach Metalurgicznych w Kutnie; Józef Perzyński – żołnierz zawodowy z Wojskowej Komisji Uzupełnień w Kutnie; Jerzy Skibiński – emeryt, były pracownik PKP w Kutnie; Wacław Ignacy Stoliński – kierownik praktycznej nauki zawodu w PKS Kutno, Wiesław Taraska – kierowca w MPK w Kutnie; Anna Walicka – Naczelna Pielęgniarka w Zespole Opieki Zdrowotnej w Kutnie; Grzegorz Wiktorski – nauczyciel w Zespole Szkół Zawodowych w Piątku; Sylwester Wojciechowski – Dyrektor zakładu w Wojewódzkim Związku Gminnych Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Kutnie.    

Czterech z nich: Romuald Myśliwiec - dzisiaj na emeryturze, Wiesław Taraska – obecnie Przewodniczący Regionu Ziemi Łódzkiej NSZZ „Solidarność” Podregionu Kutno  i nieżyjący już Jerzy Skibiński i Zdzisław Klimek reprezentowało w komisji Komitet Obywatelski „Solidarność”.   

Formalnie pluralistyczny skład wojewódzkich i okręgowych komisji wyborczych był ogólnie gwarantowany tylko przez zapis art. 34 ust. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Ordynacja wyborcza do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 19, poz. 103), w którym stwierdza się, że komisje te są powoływane spośród wyborców wysuniętych przez wojewódzkie władze organizacji politycznych i społecznych lub ich porozumienia, a prezydia mogą także powołać w skład komisji innych wyborców. A zatem istniała pełna dowolność w wyborze składów komisji i ostateczne decyzje były podejmowane przez gremia, w których nie było przedstawicieli Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” ani innych przedstawicieli opozycji demokratycznej. 

Do zadań wojewódzkich i okręgowych komisji wyborczej należało: sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego na terenie okręgu wyborczego, rejestrowanie zgłoszeń kandydatów na posłów i senatorów, zarządzanie druku kart wyborczych, rozpatrywanie skarg na działalność obwodowych komisji wyborczych, wydawanie stosownych upoważnień mężom zaufania kandydatów na posłów i senatorów oraz ustalanie wyników glosowania i wyników wyborów w okręgu i przesłanie ich do Państwowej Komisji Wyborczej[20], przy czym okręgowe komisje wyborcze realizowały te zadania w odniesieniu do wyborów do Sejmu PRL, a wojewódzkie komisje wyborcze w odniesieniu do wyborów do Senatu PRL.  

Jednak najważniejszym ogniwem prawidłowego przebiegu procesu wyborczego były obwodowe komisje wyborcze, do zadań których należało: przeprowadzenie głosowania w obwodzie, czuwanie w dniu wyborów nad przestrzeganiem przepisów prawa wyborczego w miejscu i czasie głosowania oraz ustalenie wyników głosowania w obwodzie i przesłanie do właściwej komisji wojewódzkiej i okręgowej[21]. Obwodowe komisje wyborcze zostały powołane przez prezydia właściwych terytorialnie rad narodowych stopnia podstawowego[22].

O sposobie wyłaniania tych komisji i o ich pracach niewiele się dzisiaj pisze. W najlepszym opracowaniu monograficznym autorstwa Pauliny Codogni poświęconym wyborom w czerwcu 1989 roku tylko jeden rozdział jest poświęcony pracom komisji wyborczych i dotyczy on wyłącznie prac Państwowej Komisji Wyborczej[23], a praktycznie pomijane są działania wojewódzkich, okręgowych i obwodowych komisji wyborczych. To jednak od pracy tych struktur zależało przeprowadzenie wyborów, tj. zarejestrowanie kandydatów, druk i wydawanie kart wyborczych, podliczanie głosów oddanych na poszczególnych kandydatów i ogłoszenie wyników wyborów w obwodach, okręgach i województwach.

Nie był to wcale proces łatwy i oczywisty.

W Płocku Uchwałą Nr 2/89 Prezydium Miejskiej Rady Narodowej z dnia 10 maja 1989, w oparciu o art. 34 ust. 3 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Ordynacja wyborcza do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 19, poz. 103) powołano składy 58 obwodowych komisji wyborczych. Zmiany w ich składach Prezydium MRN dokonało trzykrotnie: Uchwałą Nr 3/89 z dnia 1 czerwca 1989 roku, Uchwałą Nr 4/89 z dnia 3 czerwca 1989 roku i Uchwałą Nr 5/89 z dnia 17 czerwca 1989 roku[24]. Obowiązywała niepisana, ale akceptowana zasada, że w każdej jedenastoosobowej komisji od dwóch do czterech członków   (w tym funkcja wiceprzewodniczącego komisji) miały być obsadzone przez przedstawicieli Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. W tej sprawie odbyły się przynajmniej dwie narady przedstawicieli Miejskiego Biura Wyborczego w Płocku z przedstawicielami komitetu. 26 kwietnia 1989 roku na spotkaniu, w którym wzięli udział także przedstawiciele ówczesnych władz miasta: Tadeusz Kołodziejak – Przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej w Płocku, Kajetan Górzyński – Wiceprezydent Miasta Płocka i jednocześnie Przewodniczący Miejskiego Biura Wyborczego, Jadwiga Goleniewska – Zastępca Przewodniczącego Miejskiego Biura Wyborczego i Jadwiga Zygmuntowicz – Sekretarz Miejskiego Biura Wyborczego oraz reprezentujący Komitet Obywatelski „Solidarność” Jarosław Kozanecki i Longin Garkowski omówiono zasady uczestnictwa członków Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w pracach Obwodowych Komisji Wyborczych na terenie miasta Płocka. Ustalono m. in., że w skład każdej Obwodowej Komisji Wyborczej wchodzi od 2-4 członków Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”, a funkcję Z-cy Przewodniczącego Komisji winien sprawować członek KO „Solidarność”[25]. Drugi kontakt miał miejsce 5 maja 1989 roku i głównym tematem (…) była sprawa ustalenia pełnego składu Obwodowych Komisji Wyborczych, w skład których mają wejść przedstawiciele (…) Komitetu, stanowiący 30-35% całości składu. Ustalono, że w każdej Komisji na Zastępcę Przewodniczącego i 2 lub 3 członków zostali wpisani przedstawiciele grupy opozycyjnej[26].     

Praktyka powoływania tych komisji polegała na tym, że poszczególnym przedsiębiorstwom zlecano opiekę nad konkretną obwodową komisją wyborczą (często mieszczącą się w siedzibie tego przedsiębiorstwa) i to pracownicy tego przedsiębiorstwa stanowili w niemalże 100% skład komisji. Na przykład zakładem opiekuńczym Obwodowej Komisji Wyborczej Nr 55  mieszczącej się w Szkole Podstawowej Nr 22 przy ul. Czwartaków było Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego „Petroblok”, zakładem opiekuńczym Obwodowej Komisji Wyborczej Nr 49 z siedzibą w dawnej Szkole Podstawowej Nr 2 przy ul. Piaska 5 zostało Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Wewnętrznego, zaś Obwodową Komisją Wyborczą Nr 43 w Płockiej Stoczni Rzecznej przy ul. Popłacińskiej 42 była właśnie Płocka Stocznia Rzeczna.

W sumie na podstawie uchwał Prezydium Miejskiej Rady Narodowej powołano 58 obwodowych komisji wyborczych, w skład których weszły 634 osoby. Byli to reprezentanci wszystkich najważniejszych sił politycznych, które zgłosiły kandydatów do objęcia mandatów w przyszłym parlamencie: Komitet Obywatelski „Solidarność”, PZPR, ZSL, SD, a także ZSMP, branżowe związki zawodowe zrzeszone w OPZZ oraz osoby, które nie deklarowały przynależności do partii politycznych i innych organizacji. Udział poszczególnych organizacji w składach obwodowych komisji wyborczych w Płocku przedstawiał się następująco: PZPR – 200 osób (31,55%), ZSL – 15 osób (2,36%), SD – 5 osób (0,79%), ZSMP – 10 osób (1,58%), bezpartyjni – 148 osób (23,34%), branżowe związki zawodowe – 63 osoby (9,93%) i Komitet Obywatelski „Solidarność” – 193 osoby (30,44%). Jak widać z powyższego zestawienia starano się dotrzymać ustaleń, że 30-35% składu komisji obwodowych będzie obsadzanych z rekomendacji Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. Udział reprezentantów opozycji w komisjach wahał się w granicach od 27,3% do 36,4% (3 lub 4 przedstawicieli w jedenastoosobowej komisji).

Po dwudziestu pięciu latach od tamtych dni warto przypomnieć wszystkich członków Obwodowych Komisji Wyborczych w Płocku, reprezentujących Komitet Obywatelski „Solidarność”[27]:

1. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 1 z siedzibą w Zakładzie Energetycznym, ul. Graniczna 52 (zakład opiekuńczy: Zakład Energetyczny Płock):

• Ludwik Kwiatkowski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (Zakład Energetyczny Płock);
• Albert Darski – Członek Komisji (Zakład Energetyczny Płock);
• Andrzej Komosiński – Członek Komisji (Zakład Energetyczny Płock);
• Bohdan Bogdański – Członek Komisji (Zakład Energetyczny Płock).

2. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 2 z siedzibą w Zakładach Przemysłu Dziewiarskiego „Cotex”, ul. Graniczna 46 (zakład opiekuńczy: Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego „Cotex”):

• Wanda Gumowska – Zastępca Przewodniczącego Komisji („Cotex”);
• Grzegorz Kamiński – Członek Komisji („Cotex”);
• Ryszard Świderski – Członek Komisji („Cotex”);
• Tadeusz Zbrzeźny – Członek Komisji („Cotex”).

3. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 3 z siedzibą w Zespole Szkół Zawodowych im. Ludwika Waryńskiego, ul. Kilińskiego 4, (zakład opiekuńczy: „Agromet” Fabryka Maszyn Żniwnych):

• Jarosław Żółtowski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (FMŻ);
• Jerzy Jarosiński – Członek Komisji (FMŻ);
• Roman Szwajgert – Członek Komisji (FMŻ);
• Andrzej Dzik – Członek Komisji (FMŻ).

4. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 4 z siedzibą w Szkole Podstawowej Nr 12, ul. Świerczewskiego 21, (zakład opiekuńczy: „Agromet” Fabryka Maszyn Żniwnych):

• Ireneusz Jastrzębski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (FMŻ);
• Lech Patora – Członek Komisji (FMŻ);
• Ryszard Zalewski – Członek Komisji (FMŻ).

5. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 5 z siedzibą w Szkole Podstawowej Nr 13, ul. Sierpecka 15, (zakład opiekuńczy: Państwowy Ośrodek Maszynowy w Niegłosach):

• Grzegorz Bednarz – Zastępca Przewodniczącego Komisji (Szkoła Podstawowa Nr 18);
• Jan Mikulski – Członek Komisji (Spółdzielnia Inwalidów „Świt”);
• Bogdan Srebrny – Członek Komisji (Spółdzielnia Inwalidów „Świt”).

6. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 6 z siedzibą w Szkole Podstawowej Nr 14, Al. Jachowicza 20, (zakład opiekuńczy: Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska):

• Urszula Michalkiewicz – Zastępca Przewodniczącego Komisji (Szkoła Podstawowa Nr 14);
• Hanna Jankowska – Członek Komisji (Szkoła Podstawowa Nr 14);
• Małgorzata Niedzielska – Członek Komisji (Szkoła Podstawowa Nr 14).

7. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 7 z siedzibą w Przedszkolu Nr 27, ul. Reja 27, (zakład opiekuńczy: PKS Oddział Osobowy):

• Zenon Malanowski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (PKS);
• Jerzy Sieklucki – Członek Komisji (PKS);
• Roman Wróblewski – Członek Komisji (PKS).

8. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 8 z siedzibą w Szkole Podstawowej Nr 11, ul. Kochanowskiego 11, (zakład opiekuńczy: Płockie Przedsiębiorstwo Robót Mostowych):

• Tadeusz Gawroński – Zastępca Przewodniczącego Komisji (PPRM);
• Waldemar Lewandowski – Członek Komisji (PPRM);
• Andrzej Matusik – Członek Komisji (PPRM).

9. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 9 z siedzibą w Klubie Osiedla Kochanowskiego, ul. Obrońców Stalingradu 6a, (zakład opiekuńczy: Biuro Techniki Komunalnej):

• Wiesław Krakowski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (Zakłady Mięsne);
• Piotr Waśniewski – Członek Komisji (PSS „Zgoda”);
• Robert Kalota – Członek Komisji (PRCHiA).

10. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 10 z siedzibą w Przedszkolu Nr 21, ul. Reja 4, (zakład opiekuńczy: Zakłady Przemysłu Owocowo-Warzywnego):

• Daniel Komski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (Spółdzielnia Inwalidów „Świt”);
• Tadeusz Gadomski – Członek Komisji (Spółdzielnia Inwalidów „Świt”);
• Edward Brzeziński – Członek Komisji (Spółdzielnia Inwalidów „Świt”).

11. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 11 z siedzibą w Zakładach Jajczarsko-Drobiarskich, ul. Bielska 57, (zakład opiekuńczy: Zakłady Jajczarsko-Drobiarskie):

• Wojciech Krawczyński – Zastępca Przewodniczącego Komisji (Naftobudowa);
• Ryszard Perczyński – Członek Komisji (FMŻ);
• Grzegorz Mokrzanowski – Członek Komisji (FMŻ).

12. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 12 z siedzibą w Przedszkolu Nr 15, ul. Piasta Kołodzieja 4, (zakład opiekuńczy: Państwowy Zakład Ubezpieczeń):

• Janina Waszkiewicz – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MZRiP);
• Bogdan Wolny – Członek Komisji (MZRiP);
• Eugenia Kamińska – Członek Komisji (rencistka).

13. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 13 z siedzibą w Szkole Podstawowej Nr 16, ul. Piasta Kołodzieja 7, (zakład opiekuńczy: Mazowieckie Zakłady Rafineryjne i Petrochemiczne):

• Kazimierz Grzegorzewski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MZRiP);
• Andrzej Miodek – Członek Komisji (MZRiP);
• Piotr Ryniak – Członek Komisji (MZRiP);
• Edward Sokołowski – Członek Komisji (MZRiP).

14. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 14 z siedzibą w Spółdzielczym Domu Kultury, ul. Bolesława Krzywoustego  3, (zakład opiekuńczy: Płocka Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko – Własnościowa):

• Grzegorz Rakowski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (PSML-W);
• Bogdan Szymański – Członek Komisji (PSML-W);
• Jan Szczeciński – Członek Komisji (PSML-W);
• Cezary Szymański – Członek Komisji (PSML-W).

15. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 15 z siedzibą w Zespole Szkół Chemicznych, Al. Kobylińskiego 25, (zakład opiekuńczy: Mazowieckie Zakłady Rafineryjne i Petrochemiczne):

• Jolanta Kubiak – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MZRiP);
• Antoni Radzikowski – Członek Komisji (MZRiP);
• Mieczysław Sadowski – Członek Komisji (MZRiP);
• Zenon Karczewski – Członek Komisji (MZRiP).

16. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 16 z siedzibą w III Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Dąbrowskiej, ul. Łukasiewicza 17, (zakład opiekuńczy: PSS „Zgoda”):

• Grażyna Węgorzewska – Zastępca Przewodniczącego Komisji (Spółdzielnia Mleczarska);
• Andrzej Cieszkowski – Członek Komisji (FMŻ);
• Henryk Brożek – Członek Komisji (FMŻ).

17. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 17 z siedzibą w Technikum Elektrycznym, ul. Gwardii Ludowej 7, (zakład opiekuńczy: PTSB):

• Mieczysław Maślankowski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MPK);
• Andrzej Koneczny – Członek Komisji (MPK);
• Alina Dzik – Członek Komisji (MPK);
• Piotr Ceglarski – Członek Komisji (MPK).

18. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 18 z siedzibą w Klubie Osiedlowym Płockiej Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-Własnościowej, ul. Łukasiewicza 28, (zakład opiekuńczy: SPiUI „Inwestprojekt”):

•  Ryszard Biernat – Zastępca Przewodniczącego Komisji (zakład rzemieślniczy);
• Renata Kutyło-Utzig – Członek Komisji (LO im. Stanisława Małachowskiego);
• Marek Utzig – Członek Komisji (Mazowieckie Biuro Projektów „Mapro”).

19. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 19 z siedzibą w Szkole Podstawowej Nr 10, ul. Buczka 4, (zakład opiekuńczy: Naftoremont):

• Alina Gajek – Zastępca Przewodniczącego Komisji (Ośrodek Badawczo-
  Rozwojowy Przemysłu Rafineryjnego);
• Kazimierz Skierkowski – Członek Komisji (MZRiP);
• Henryk Nowak – Członek Komisji (MZRiP).

20. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 20 z siedzibą w Szkole Podstawowej Nr 3, ul. Kossobudzkiego 7, (zakład opiekuńczy: Przedsiębiorstwo Hurtu Spożywczego):

• Lech Bodal – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MZRiP);
• Joanna Szewczyk – Członek Komisji (MZRiP);
• Bogdan Tusiński – Członek Komisji (MZRiP).

21. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 21 z siedzibą w Przedszkolu Nr 17, ul. Kossobudzkiego 10, (zakład opiekuńczy: Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego „Petrobudowa”):

• Bogdan Siwek – Zastępca Przewodniczącego Komisji („Petrobudowa”);
• Stanisław Jankowski – Członek Komisji („Petrobudowa”);
• Józef Kubiec – Członek Komisji („Petrobudowa”);
• Lech Kwiatkowski - Członek Komisji („Petrobudowa”).

22. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 22 z siedzibą w Przedszkolu Nr 14, ul. Miodowa 8/1, (zakład opiekuńczy: Mazowieckie Zakłady Rafineryjne i Petrochemiczne):

• Ryszard Karaszewski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MZRiP);
• Krystyna Pawłowicz – Członek Komisji (MZRiP);
• Jan Borkowski – Członek Komisji (MZRiP);
• Janina Walawska - Członek Komisji (MZRiP).

23. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 23 z siedzibą w Szkole Podstawowej  Nr 17, ul. Miodowa 13a, (zakład opiekuńczy: Spółdzielnia Transportu Wiejskiego):

• Dariusz Sławiński – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MZRiP);
• Tadeusz Jeż – Członek Komisji (MZRiP);
• Krystyna Serafin – Członek Komisji (MZRiP).

24. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 24 z siedzibą w Szkole Podstawowej  Nr 7, ul. Miodowa 18, (zakład opiekuńczy: Wojewódzki Związek Gminnych Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”):

• Tadeusz Dudziński – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MZRiP);
• Urszula Kutyło – Członek Komisji (MZRiP);
• Irena Kalinowska – Członek Komisji (MZRiP).

25. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 25 z siedzibą w Przedszkolu Nr 10, ul. M. Curie-Skłodowskiej 2, (zakład opiekuńczy: Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Mieszkaniowej):

• Zdzisław Waligórski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MZRiP);
• Maria Wierzbowska – Członek Komisji (MZRiP);
• Andrzej Sobański – Członek Komisji (MZRiP);
• Edward Jagielski - Członek Komisji (MZRiP).

26. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 26 z siedzibą w Zespole Szkół Budowlanych, ul. Rewolucji Kubańskiej 6, (zakład opiekuńczy: Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego „Petrobudowa”):

• Janusz Mościcki – Zastępca Przewodniczącego Komisji („Petrobudowa”);
• Jan Alaszkiewicz – Członek Komisji („Petrobudowa”);
• Mirosław Jóźwiak – Członek Komisji („Petrobudowa”);
• Włodzimierz Przemyłski - Członek Komisji („Petrobudowa”).

27. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 27 z siedzibą w Przedszkolu Nr 19, ul. Słowackiego 17, (zakład opiekuńczy: Przedsiębiorstwo Robót Termoizolacyjnych i Antykorozyjnych „Izokor-Instal”):

• Zdzisław Słomka – Zastępca Przewodniczącego Komisji („Izokor-Instal”);
• Wanda Grochulska – Członek Komisji („Izokor-Instal”);
• Dorota Śladowska – Członek Komisji („Izokor-Instal”);
• Jarosław Rydzewski - Członek Komisji („Izokor-Instal”).

28. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 28 z siedzibą w Przedszkolu Nr 36, ul. Medyczna 24, (zakład opiekuńczy: „Mostostal”):

• Wojciech Kolibczyński – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MZRiP);
• Janusz Kotarski – Członek Komisji (MZRiP);
• Mieczysław Sadłowski – Członek Komisji (MZRiP).

29. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 29 z siedzibą w Szkole Podstawowej Nr 18, ul. Jasna 10, (zakład opiekuńczy: Przedsiębiorstwo Transportowe Handlu Wewnętrznego):

• Adam Maruszewski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MZRiP);
• Andrzej Zadrożny – Członek Komisji (MZRiP);
• Klemens Mazulewski – Członek Komisji (MZRiP).

30. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 30 z siedzibą w Przedszkolu Nr 8, ul. Wieczorka 52, (zakład opiekuńczy: Mazowieckie Zakłady Rafineryjne i Petrochemiczne):

• Andrzej Rutkowski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MZRiP);
• Jerzy Dzierzkowski – Członek Komisji (MZRiP);
• Stanisław Włosiński – Członek Komisji (MZRiP);
• Wojciech Jakowski – Członek Komisji (MZRiP).

31. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 31 z siedzibą w Płockim Przedsiębiorstwie Instalacji Przemysłowych „Instal”, ul. Słowackiego 4, (zakład opiekuńczy: Płockie Przedsiębiorstwo Instalacji Przemysłowych „Instal”):

• Bożena Majchrzak – Zastępca Przewodniczącego Komisji („Instal”);
• Halina Chrobot – Członek Komisji („Instal”);
• Michał Wysokiński – Członek Komisji („Instal”);
• Krzysztof Zywer - Członek Komisji („Instal”).

32. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 32 z siedzibą w Teatrze Dramatycznym im. Jerzego Szaniawskiego, ul. Nowy Rynek 11, (zakład opiekuńczy: Przedsiębiorstwo Budownictwa Komunalnego):

• Elżbieta Matlachowska-Ciska – Zastępca Przewodniczącego Komisji (Zespół Opieki Zdrowotnej);
• Marianna Sankowska – Członek Komisji (emerytka);
• Alina Subocz – Członek Komisji (Wojewódzki Szpital Zespolony).

33. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 33 z siedzibą w Zespole Szkół Ekonomicznych, ul. Nowowiejskiego 4, (zakład opiekuńczy: Zakład Wykładzin Samochodowych):

• Jan Kulikowski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (LO im. Władysława Jagiełły);
• Bożena Rutkowska – Członek Komisji (Przychodnia Przemysłowa);
• Daniela Szafrańska – Członek Komisji (Cukrownie Mazowieckie);
• Jan Dygowski – Członek Komisji (emeryt).

34. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 34 z siedzibą w Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Małachowskiego, ul. Małachowskiego 1, (zakład opiekuńczy: Zakłady Stolarki Budowlanej „Stolbud”):

• Eugeniusz Kruszewski – Zastępca Przewodniczącego Komisji („Stolbud”);
• Ryszard Ambroziak – Członek Komisji („Stolbud”);
• Wacław Tymeczko – Członek Komisji („Stolbud”).

35. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 35 z siedzibą w Przedsiębiorstwie Eksploatacji Rurociągu Naftowego „Przyjaźń”, ul. Wieczorka 2, (zakład opiekuńczy: Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągu Naftowego „Przyjaźń”):

• Halina Hapek – Zastępca Przewodniczącego Komisji (Politechnika Warszawska);
• Alicja Kruszyna – Członek Komisji (emerytka);
• Ewa Okrągły – Członek Komisji (nauczycielka).

36. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 36 z siedzibą w Technikum Włókienniczym, ul. Sienkiewicza 26, (zakład opiekuńczy: Płocka Spółdzielnia Pracy):

• Jarosław Lemański – Zastępca Przewodniczącego Komisji („Naftobudowa”);
• Stanisław Staniszewski – Członek Komisji („Naftobudowa”);
• Grzegorz Rogalski – Członek Komisji („Naftobudowa”);
• Stanisław Siek – Członek Komisji („Naftobudowa”).

37. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 37 z siedzibą w Liceum Ogólnokształcącym im. Władysława Jagiełły, ul. 3 Maja 4, (zakład opiekuńczy: „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”):

• Zenon Tomczyk – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MZRiP);
• Kazimierz Kania – Członek Komisji (MZRiP);
• Stanisław Panek – Członek Komisji (MZRiP).

38. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 38 z siedzibą w Szkole Podstawowej Nr 1, ul. Królewiecka 3, (zakład opiekuńczy: „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”):

• Marianna Pietrzak – Zastępca Przewodniczącego Komisji (Wojewódzki Szpital Zespolony);
• Joanna Robak – Członek Komisji (Wojewódzki Szpital Zespolony);
• Henryka Sosnowska – Członek Komisji (Wojewódzki Szpital Zespolony).

39. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 39 z siedzibą w Państwowej Szkole Muzycznej, ul. Kolegialna 23, (zakład opiekuńczy: Rejonowe Przedsiębiorstwo Melioracyjne):

• Roman Wiśniewski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MZRiP);
• Remigiusz Marciniak – Członek Komisji (MZRiP);
• Mirosław Ciecierski – Członek Komisji (MZRiP).

40. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 40 z siedzibą w Zarządzie Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, ul. Tumska 4, (zakład opiekuńczy: Narodowy Bank Polski Oddział Okręgowy):

• Mieczysław Andruszkiewicz – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MZRiP);
• Czesław Bielawski – Członek Komisji (MZRiP);
• Maria Wróblewska – Członek Komisji (MZRiP).

41. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 41 z siedzibą w Szkole Podstawowej Nr 4, ul. Jakubowskiego 10, (zakład opiekuńczy: Przedsiębiorstwo Przemysłu Metalowego):

• Tadeusz Taworski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (ZOO);
• Czesław Lech Milewski – Członek Komisji (rzemieślnik);
• Krzysztof Nowakowski – Członek Komisji (Przedsiębiorstwo Zagraniczne „Arston”).

42. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 42 z siedzibą w Ośrodku Szkoleniowym Przedsiębiorstwa Robót Termoizolacyjnych i Antykorozyjnych „Izokor-Instal”, ul. Padlewskiego 2, (zakład opiekuńczy: Przedsiębiorstwo Robót Termoizolacyjnych i Antykorozyjnych „Izokor-Instal”):

• Ewa Kalinowska – Zastępca Przewodniczącego Komisji („Izokor-Instal”);
• Anna Marciniak – Członek Komisji („Izokor-Instal”);
• Brygida Wasung – Członek Komisji („Izokor-Instal”);
• Krystyna Gajewska – Członek Komisji („Izokor-Instal”.

43. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 43 z siedzibą w Płockiej Stoczni Rzecznej, ul. Popłacińska 42, (zakład opiekuńczy: Płocka Stocznia Rzeczna):

• Czesław Jędrzejewski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (Płocka Stocznia Rzeczna);
• Tadeusz Kotarski – Członek Komisji (Płocka Stocznia Rzeczna);
• Antoni Bor – Członek Komisji (Płocka Stocznia Rzeczna);
• Franciszek Kubicki – Członek Komisji (Płocka Stocznia Rzeczna).

44. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 44 z siedzibą w Szkole Podstawowej Nr 5, ul. Cicha 12a, (zakład opiekuńczy: Przedsiębiorstwo Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego „PZZ”):

• Helena Kowalewska-Zagrodnik – Zastępca Przewodniczącego Komisji (Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Rafineryjnego);
• Henryk Andrzejewski – Członek Komisji (MZRiP);
• Józef Bugaj – Członek Komisji (MZRiP).

45. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 45 z siedzibą w specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym, ul. Lasockiego 14, (zakład opiekuńczy: Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej):

• Mieczysław  Obrębski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (PPIP „Instal”);
• Ryszard Jóźwiak – Członek Komisji (PPIP „Instal”);
• Ryszard Wojtalewicz – Członek Komisji (PPIP „Instal”).

46. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 46 z siedzibą w Szkole Podstawowej Nr 21, ul. Chopina 62, (zakład opiekuńczy: Płocki Kombinat Budowlany):

• Anna Węglińska – Zastępca Przewodniczącego Komisji (Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Rafineryjnego);
• Janina Wawak – Członek Komisji (Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Rafineryjnego);
• Jacek Rogowski – Członek Komisji (MZRiP).

47. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 47 z siedzibą w Dyrekcji „Agromet” Fabryka Maszyn Żniwnych, ul. Otolińska 25, (zakład opiekuńczy: „Agromet” Fabryka Maszyn Żniwnych):

• Zbigniew Panek – Zastępca Przewodniczącego Komisji (FMŻ);
• Jan Marciniak – Członek Komisji (FMŻ);
• Henryk Dominiak – Członek Komisji (FMŻ);
• Edward Żwan – Członek Komisji (FMŻ).

48. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 48 z siedzibą w Szkole Podstawowej Nr 2, ul. Piaska 5, (zakład opiekuńczy: Mazowiecka Spółdzielnia Mieszkaniowa):

• Rafał Brzeziński – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MSM);
• Zenon Raczkowski – Członek Komisji (MSM);
• Krzysztof Kochanowski – Członek Komisji (MSM);
• Romuald Wysokiński – Członek Komisji (MSM).

49. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 49 z siedzibą w Szkole Podstawowej Nr 2, ul. Piaska 5, (zakład opiekuńczy: Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Wewnętrznego):

• Elżbieta Grobicka – Zastępca Przewodniczącego Komisji (rencistka);
• Włodzimierz Szarszewski – Członek Komisji (MZRiP);
• Lech Szczepański – Członek Komisji (MZRiP).

50. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 50 z siedzibą w Przedszkolu Nr 37, ul. Szarych Szeregów 32, (zakład opiekuńczy: Płocki Kombinat Budowlany):

• Maciej Pikulski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (Szkoła Podstawowa w Ciółkówku);
• Leszek Śleboda – Członek Komisji (MZRiP);
• Witold Barański – Członek Komisji (MZRiP).

51. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 51 z siedzibą w Związku Spółek Wodnych, ul. Borowicka 3, (zakład opiekuńczy: Związek Spółek Wodnych):

• Andrzej Dziarnowski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MZRiP);
• Adam Naruszewski – Członek Komisji (MZRiP);
• Tadeusz Kleczka – Członek Komisji (MZRiP).

52. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 52 z siedzibą w hotelu robotniczym „Cukrowni Borowiczki”, ul. Borowicka 3, (zakład opiekuńczy: „Cukrownia Borowiczki”):

• Adam Stańczak – Zastępca Przewodniczącego Komisji („Cukrownia Borowiczki”);
• Ryszard Żabiński – Członek Komisji („Cukrownia Borowiczki”);
• Wanda Rosiak – Członek Komisji („Cukrownia Borowiczki”).

53. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 53 z siedzibą w Szkole Podstawowej Nr 20, ul. Korczaka 10, (zakład opiekuńczy: Wojewódzki Związek Kółek i Organizacji Rolniczych):

• Marcin Zalewski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (MZRiP);
• Henryk Dominiek – Członek Komisji (FMŻ);
• Józef Bobrowski – Członek Komisji (MZRiP).

54. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 54 z siedzibą w Komitecie Osiedlowym Nr 17, ul. Szarych Szeregów 3, (zakład opiekuńczy: Przedsiębiorstwo Zagraniczne „Jugopol”):

• Mieczysław Modzelewski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (przedsiębiorca);
• Andrzej Kaczorowski – Członek Komisji (Płockie Przedsiębiorstwo Robót Mostowych);
• Jerzy Szymura – Członek Komisji („Piast” Sp. z o. o.).

55. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 55 z siedzibą w Szkole Podstawowej Nr 22, ul. Czwartaków 4, (zakład opiekuńczy: Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego „Petroblok”):

• Marek Graczykowski – Zastępca Przewodniczącego Komisji („Petroblok”);
• Bożena Kłopotowska – Członek Komisji („Petroblok”);
• Stanisław Cegielski – Członek Komisji („Petroblok”).

56. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 56 z siedzibą w Przedsiębiorstwie Rolno-Spożywczym, ul. Bielska 55, (zakład opiekuńczy: Przedsiębiorstwo Rolno-Spożywcze):

• Jan Brzozowski – Zastępca Przewodniczącego Komisji (PRS);
• Jerzy Białkowski – Członek Komisji (PRS);
• Barbara Konopacka – Członek Komisji (PRS);
• Bolesław Kłosiński – Członek Komisji (PRS).

57. Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 58 z siedzibą w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym, ul. Medyczna 19, (zakład opiekuńczy: Wojewódzki Szpital Zespolony):

• Krzysztof Mazurkiewicz – Zastępca Przewodniczącego Komisji (WSzZ);
• Krystyna Jankiewicz – Członek Komisji (WSzZ);
• Jadwiga Matlęga – Członek Komisji (WSzZ);
• Barbara Smólska – Członek Komisji (WSzZ).

Komitet Obywatelski „Solidarność” nie miał swoich przedstawicieli w Obwodowej Komisji Wyborczej Nr 57 w Szpitalu Miejskim przy ul. Kościuszki 28 oraz w dwóch tzw. obwodach zamkniętych (jednostka wojskowa przy ul. Kilińskiego oraz zgrupowanie odwodów Milicji Obywatelskiej przy ul. Zglenickiego).

Wśród członków obwodowych komisji wyborczych w Płocku można znaleźć postacie, które znane są w Płocku ze swojej działalności politycznej, społecznej, związkowej i gospodarczej, np.: Marek Graczykowski – znany płocki przedsiębiorca z branży budowlanej, Ryszard Karaszewski – nieżyjący już szef Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w PKN „Orlen”, Jan Kulikowski – wieloletni nauczyciel „Jagiellonki”, przed stanem wojennym przewodniczący oświatowej „Solidarności”, Wojciech Krawczyński – internowany 13 grudnia 1981 r., działacz „Solidarności” w FMŻ, Renata Kutyło-Utzig – późniejsza dyrektor „Małachowianki”, Janusz Mościcki – nieżyjący działacz „Solidarności”, w latach 1990-1994 Wiceprzewodniczący Rady Miasta Płocka, były dyrektor „Petrobudowy”, Bogdan Siwek – przed stanem wojennym Wiceprzewodniczący Zarządu NSZZ „Solidarność” Regionu Ziemi Płockiej, Dariusz Sławiński – radny Rady Miasta Płocka w latach 1990-1994, Tadeusz Taworski – wieloletni dyrektor płockiego ZOO, Przewodniczący Rady Miasta Płocka w latach 1990-1992, Zenon Tomczyk – nieżyjący już działacz „Solidarności”, internowany 13 grudnia 1981 r., od 1989 r. Wiceprzewodniczący Rady Pracowniczej MZRiP, Piotr Waśniewski – obecnie przewodniczący zakładowej organizacji NSZZ „Solidarność” w PSS „Społem” w Płocku, Anna Węglińska – działaczka „Solidarności” z OBR PR, w 1981 roku skazana na 1,5 roku więzienia za działalność związkową, Bogdan Wolny – dziennikarz Katolickiego Radia Płock, Krzysztof Zywer – nieżyjący Przewodniczący Zarządu NSZZ „Solidarność” Regionu Płockiego.

Najwięcej przedstawicieli komitetu rekrutowało się z MZRiP i FMŻ, ponieważ tam najprężniej działały odradzające się struktury NSZZ „Solidarność” i ich aktywność przełożyła się na konkretne zaangażowanie w pracach obwodowych komisji wyborczych. Za udział w tych komisjach nie wypłacano żadnych gratyfikacji finansowych, praca była wykonywana społecznie, a dla wielu z członków komisji było to pierwsze w życiu zetknięcie z ogólnopolskim procesem wyborczym. Co czwarta osoba reprezentująca komitet w tych komisjach była kobietą. 21,9% przedstawicieli komitetu w komisjach miało wyższe wykształcenie, 50% deklarowało wykształcenie średnie, 18,2% zasadnicze zawodowe, a 9,9% podstawowe. Średnia wieku reprezentantów opozycji w komisjach wyniosła 41,7 (najmłodszy członek komisji liczył sobie 19 lat, a najstarszy 62 lata).  

III. Komitet Obywatelski „Solidarność” w Płocku

Pierwsza oficjalna wzmianka o powstaniu Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” ukazała się w „Tygodniku Płockim”[28]. W notatce podpisanej inicjałami DW można wyczytać:

14 bm. w kościele św. Stanisława Kostki w Płocku odbyło się kolejne posiedzenie utworzonego w związku z wyborami komitetu obywatelskiego. Jak powiedziała nam Halina Marta Kowalska (rzecznik prasowy) Komitet Obywatelski „Solidarność” Regionu Płockiego ukonstytuował się 6 bm., przesyłając oświadczenie o ukonstytuowaniu przewodniczącemu Wojewódzkiej Rady Narodowej i wojewodzie płockiemu. Wraz z oświadczeniem skierowany został do wojewody wniosek o przydzielenie lokalu dla prowadzenia działalności związanej z wyborami. Przewodniczącym komitetu jest Jerzy Tokarczyk.

Należy zatem przyjąć, że dzień po zakończeniu obrad Okrągłego Stołu powołano Komitet Obywatelski „Solidarność” w Płocku. Nim jednak doszło do jego ukonstytuowania, a w zasadzie do powstanie czegoś w rodzaju prezydium komitetu, w płockich środowiskach opozycyjnych trwały konsultacje na temat jego składu, zadań, podziału obowiązków itp. Kluczowe tutaj było stanowisko Międzyzakładowego Komitetu Organizacyjnego NSSZ „Solidarność”. Po jednym z posiedzeń tymczasowych władz płockiej „Solidarności”, które odbyło się na przełomie marca i kwietnia 1989 roku w starym drewnianym kościele pod wezwaniem św. Stanisława Kostki, MKO podjął decyzję, że prezydium Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” będzie się składało z 13 członków, z tego 7 członków wyznaczy MKO, a po 3 członków delegują struktury Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” Rolników Indywidualnych i Klubu Inteligencji Katolickiej. Ustalono też, że funkcję Przewodniczącego pełnić będzie Jerzy Tokarczyk, sekretarzem zostanie Jarosław Kozanecki, a Skarbnikiem Longin Garkowski. Wiceprzewodniczącym Komitetu miał zostać przedstawiciel NSZZ „Solidarność” RI.

W efekcie 6 kwietnia 1989 roku w późnych godzinach popołudniowych w salce katechetycznej kościoła pod wezwaniem św. Stanisława Kostki pierwszy raz zebrał się Komitet Obywatelski „Solidarność”. W spotkaniu brał także udział przedstawiciel Biskupa Ordynariusza Diecezji Płockiej ksiądz profesor Józef Kraszewski. Ostatecznie Komitet Obywatelski ukonstytuował się w następującym składzie:

reprezentanci NSZZ „Solidarność”:

• Jerzy Tokarczyk – pracownik MZRiP, Przewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Organizacyjnego NSZZ „Solidarność” w Płocku (obecnie na emeryturze),
• Jerzy Woyda – pracownik MZRiP,
• Jarosław Kozanecki – nauczyciel języka polskiego w Zespole Szkół Budowlanych (obecnie Zastępca Dyrektora ds. Rozwoju w Miejskim Towarzystwie Budownictwa Społecznego Spółka z o. o.),
• Longin Garkowski – elektryk w PKP w Płocku (obecnie wychowawca w Rodzinnym Domu Dziecka w Płocku),
• Elżbieta Sukiennik-Garkowska – nauczycielka historii w Szkole Podstawowej nr 14 w Płocku  (obecnie Dyrektor Rodzinnego Domu Dziecka w Płocku),
• Zdzisław Kisielewski – emeryt, nieżyjący już żołnierz AK,
• Mieczysław Modzelewski – przedsiębiorca zastąpiony potem przez Tadeusza Czartoryjskiego – pracownika Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Płocku (obecnie na emeryturze),

przedstawiciele Klubu Inteligencji Katolickiej:

• Jakub Leszek Chmielewski – były przewodniczący NSZZ „Solidarność” w MZRIP (obecnie na emeryturze),
• Tadeusz Taworski – były dyrektor płockiego ZOO (obecnie na emeryturze),
• Kazimierz Cieślik – działacz społeczny (obecnie pracownik Urzędu Miasta Płocka),

przedstawiciele NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych:

• Maria Stępniak – prowadząca własne gospodarstwo ogrodnicze po Płockiem,
• Henryk Łaziuk – rolnik indywidualny z Brudzenia,
• Janusz Puternicki – rolnik indywidualny z gminy Gąbin.

Po latach, w sprawie składu osobowego Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” doszło do pewnego nieporozumienia, które wynikło za sprawą tekstu Krzysztofa Zuby pt. „Ruch komitetów obywatelskich w województwie płockim (1989-1994)”, który ukazał się w 1997 roku w kwartalniku „Notatki Płockie”[29].  Autor tekstu, opierając się na m. in. na notatkach Jakuba Leszka Chmielewskiego i Tadeusza Taworskiego, a także na  ankietach wypełnionych przez różnych uczestników tamtych wydarzeń, w skład Komitetu zaliczył także: Andrzeja Propokowicza (byłego działacza Stowarzyszenia PAX w Płocku), Andrzeja Ceglarskiego (być może chodziło o Piotra Ceglarskiego, aktywnego działacza „Solidarności” w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym w Płocku, który wspierał pracę Komitetu Obywatelskiego, ale nie uczestniczył w posiedzeniach Prezydium), Adama Molaka (działacza NSZZ „Solidarność” RI), a pominął Jerzego Woydę i Zdzisława Kisielewskiego.  Ponadto w publikacji tej podano, że  Kazimierz Cieślik mógł reprezentować NSZZ „Solidarność” RI, a nie  Klub Inteligencji Katolickiej. Oczywiście prawda jest taka, że Cieślik reprezentował KIK, chociażby z tego powodu, że był on jednym z założycieli  klubu, a przez długi czas świeckim pracownikiem Kurii Diecezjalnej w Płocku.   

W tekście zawarte są też sugestie o wewnętrznych tarciach w Komitecie, które miały mieć miejsce w trakcie ustalania listy kandydatów Komitetu w wyborach zwłaszcza do Senatu. Pojawiają się określenia o kandydatach  przywiezionych w teczkach oraz niejasnych zasadach wyłaniania kandydatów. Niestety autor publikacji nie próbował zweryfikować informacji zawartych w notatkach Jakuba Leszka Chmielewskiego i Tadeusza Taworskiego oraz w przeprowadzanych przez siebie ankietach z innymi źródłami. Trzeba pamiętać, że kiedy powstawał tekst Krzysztofa Zuby, oprócz Chmielewskiego, Taworskiego i Tokarczyka w życiu społeczno-politycznym Płocka czynny udział brali także inni członkowie komitetu: np. Kazimierz Cieślik był Wiceprzewodniczącym Rady Miasta Płocka, Jarosław Kozanecki Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej w tejże Radzie, a Tadeusz Czartoryjski aktywnie działał w zakładowej organizacji NSZZ „Solidarność” przy Komunikacji Miejskiej Płock.

Pierwsze posiedzenia Komitetu odbywały się, dzięki uprzejmości i życzliwości ówczesnego księdza proboszcza Jerzego Gasika, w salkach katechetycznych nowo wybudowanego kościoła pod wezwaniem św. Stanisława Kostki. Można zatem śmiało postawić tezę, że pierwszym adresem Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” była parafia św. Stanisława Kostki przy ul. Jachowicza 4. Nie było w tym nic dziwnego, bo w podobnym położeniu znalazło się wiele komitetów z całej Polski, np. w Chełmie, Częstochowie, Elblągu, Jeleniej Górze, Kaliszu, Koninie, Koszalinie, Krośnie, Olsztynie, Pile, Rzeszowie, Siedlcach, Wałbrzychu i Zielonej Górze[30]. Dopiero w drugiej połowie kwietnia 1989 roku po wielu staraniach Komitetowi udało się wynająć niewielkie pomieszczenia biurowe od Międzyzakładowej Spółdzielni Mieszkaniowej „Chemik”. Obowiązywał nowy adres komitetu: ul. 3 Maja 12 (I piętro). Biuro było czynne codziennie przynajmniej w godzinach od 7.00 do 20.00. Udało się także załatwić łącze telefoniczne i teleksowe. Do biura można było zadzwonić pod ówczesny numer 270-38.

Warto jeszcze odnotować próbę wmontowania Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w struktury tzw. Obywatelskiego Konwentu Konsultacyjnego. Z inicjatywą powołania Konwentu wyszedł (przynajmniej oficjalnie) ówczesny Przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej Józef Kwiatkowski. W wypowiedzi udzielonej dla „Tygodnika Płockiego” stwierdził m. in.:

Tworzony Obywatelski Konwent, który działać będzie przy przewodniczącym WRN, ma stanowić forum swobodnej wymiany poglądów na najistotniejsze sprawy naszego regionu. (…) Na forum Konwentu mogłyby być przedstawiane opinie i poglądy, a zwłaszcza tych, których głos nie był „słyszany” w poprzednim okresie.[31]

Jeszcze później twórca pomysłu Konwentu odwołał się do obrad X Plenum KC PZPR, które podjęło uchwały o istotnym znaczeniu społeczno-politycznym i gospodarczym.[32].  Takie deklaracje nie były zachętą do uczestnictwa przedstawicieli opozycji demokratycznej w Konwencie, a wręcz przeciwnie, sugerowały, że jest to kolejny manewr władz mający na celu stworzenia atrapy demokratycznych instytucji życia publicznego, kontrolowanych przez tę władzę.   Przedstawiciele Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” jeden raz spotkali się z inicjatorem pomysłu utworzenia Konwentu (16 kwietnia 1989 r. w spotkaniu uczestniczyli Maria Stępniak i Jarosław Kozanecki) i oświadczyli, że Komitet Obywatelski „Solidarność” nie będzie uczestniczył w pracach Konwentu, ale nie może też zabronić innym osobom, utożsamiającym się z opozycją demokratyczną czy „Solidarnością”, do udziału w gremium zaprojektowanym przez Przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Narodowej. Od tamtego czasu nie poruszono już problemu uczestnictwa Komitetu w Obywatelskim Konwencie Konsultacyjnym.        

Komitet Obywatelski „Solidarność” w Płocku miał jeden główny cel. Był nim czynny i bierny udział w zaplanowanych na 4 czerwca 1989 roku wyborach do Sejmu i Senatu. Należało zatem w pilnym trybie wybrać kandydatów na posłów i senatorów, przygotować ich kampanię wyborczą, zmotywować jak największą liczbę wyborców do wzięcia udziału w wyborach i głosowania na kandydatów Komitetu, wyznaczyć członków wojewódzkiej, okręgowych i obwodowych komisji wyborczych oraz mężów zaufania.

Ostateczne ułożenie list wszystkich kandydatów do parlamentu Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” powierzono Andrzejowi Wielowieyskiemu i Henrykowi Wujcowi na posiedzeniu w dniu 8 kwietnia 1989 roku[33]. Listy zostały zatwierdzone na posiedzeniu Komitetu Obywatelskiego, które odbyło się 23 kwietnia 1989 roku w Auditorium Maximum Uniwersytetu Warszawskiego także z udziałem przedstawicieli regionalnych Komitetów (płocki Komitet na tym posiedzeniu był reprezentowany przez Jerzego Tokarczyka, Marię Stępniak i Jarosława Kozaneckiego)[34].

Płocki Komitet zaproponował, jako kandydatów do Senatu z województwa Andrzeja Celińskiego i Stanisława Stommę, natomiast jako kandydatów do Sejmu z okręgu płockiego: Marię Stępniak i Tadeusza Ścieszkę, a z okręgu kutnowskiego Zbigniewa Kamińskiego. Przyjęto następujące zasady formalne przy układaniu list do Sejmu: jeden mandat jest obsadzany przez struktury działające w Kutnie, jeden jest w gestii MKO „Solidarność” w Płocku i jeden przypada NSZZ „Solidarność” RI. W przypadku kandydatów do Senatu najwcześniej rozstrzygnęła się kandydatura Andrzeja Celińskiego, który na posiedzeniu Komitetu w dniu 8 kwietnia 1989 roku w Warszawie zadeklarował chęć startowania do Senatu z województwa płockiego. Dla  płockiego Komitetu sprawa była oczywista. Andrzej Celiński należał do najbliższych współpracowników Lecha Wałęsy i – tak się wtedy wszystkim słusznie wydawało – przejmie ciężar organizacyjno-techniczny kampanii wyborczej. Płocki Komitet nie dysponował wtedy nawet jedną maszyną do pisania, nie posiadano żadnych zapasów papieru, z trudem udało się wynająć pomieszczenia biurowe, a na życzliwość lokalnych władz nie należało liczyć. Oczekiwano na pomoc centralnej struktury Komitetu i takiego wsparcia nigdy nie odmówiono. Nieco inaczej przedstawiała się sprawa wyznaczenia drugiego kandydata do Senatu. Komitet zapoznał się z kilkoma zgłoszonymi kandydaturami i zaprosił Tadeusza Taworskiego, Włodzimierza Szafrańskiego, Henrykę Wolbach i Kazimierza Cieślika na spotkanie, na którym kandydaci się zaprezentowali, przedstawiali swoje poglądy, dotychczasowe osiągnięcia w działalności politycznej, ewentualne sposoby prowadzenia kampanii wyborczej. Po kilkudniowych rozmowach i naradach nie podjęto decyzji, kto będzie drugim kandydatem Komitetu do Senatu. Jednocześnie sondowano inne kandydatury, spoza obszaru województwa płockiego. Próbowano namawiać Tadeusza Mazowieckiego, ale przyszły premier kategorycznie odmawiał. Tadeusz Mazowiecki już na początku kwietnia zrezygnował z kandydowania, a swoją decyzję uzasadniał odrzuceniem przez Komitet Obywatelski postulatu rozszerzenia list wyborczych o członków różnych ugrupowań politycznych[35]. Jednak do 23 kwietnia kandydowanie Mazowieckiego było nadal możliwe. Wiadomo, że ówczesny Ksiądz Biskup Ordynariusz Diecezji Płockiej Zygmunt Kamiński mocno naciskał na Tadeusza Mazowieckiego, aby kandydował do Senatu z województwa płockiego, ale nie udało mu się nakłonić rozmówcy do zmiany decyzji. Szerzej o kulisach tej decyzji mówił Bronisław Geremek, który – podobnie jak wielu ludzi „Solidarności” – miał ogromny żal do Tadeusza Mazowieckiego[36]. Po kategorycznej odmowie Mazowieckiego, trzeba było w szybkim tempie podjąć decyzję o wystawieniu drugiego kandydata do Senatu. Współpracownik płockiego Komitetu i działacz Klubu Myśli Politycznej „Dziekania” Remigiusz Bielewicz wraz z Tadeuszem Taworskim, Kazimierzem Strońskim i Jakubem Leszkiem Chmielewskim uzyskali zgodę na kandydowanie od Stanisława Stommy[37]. Komitet zaaprobował przedstawioną kandydaturę profesora Stanisława Stommy i przekazał pełną listę Henrykowi Wujcowi – Sekretarzowi Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Warszawie.

IV. Kandydaci do Sejmu i Senatu PRL w czerwcu 1989 roku

Kandydaci Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” do Senatu PRL:

Andrzej Bohdan Celiński – urodził się 26 lutego 1950 roku w Warszawie w rodzinie o silnych tradycjach walki o wolność i niepodległość (matka, Zofia z Lipskich Celińska należy do ekskluzywnego grona Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, odznaczona przez Prezydenta RP Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, ojciec,  dr inżynier Józef Celiński był w czasie II wojny światowej oficerem oddziału specjalnego Kedywu KG AK „Osa-Kosa”, a później wieloletnim wykładowcą Politechniki Warszawskiej). Po ukończeniu VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana Andrzej Bogdan Celińskistudiował socjologię na Uniwersytecie Warszawskim, skąd został relegowany za udział w wydarzeniach marca 1968 roku. Potem studiował na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a ostatecznie ukończył studia na Wydziale Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego w 1973 roku. Członek Komitetu Samoobrony Społecznej KOR, w latach 1980-1981 był sekretarzem Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” w Gdańsku, sekretarzem Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność”, szefem gabinetu Przewodniczącego Lecha Wałęsy, sekretarzem Krajowej Komisji Wyborczej NSZZ „Solidarność”. Internowany w zakładzie karnym w Białołęce (grudzień 1981- grudzień 1982). Uczestnik obrad Okrągłego Stołu (członek zespołu politycznego, współprzewodniczący wraz z Leszkiem Millerem, stolika młodzieżowego).  W 1989 roku organizował i negocjował wizytę Lecha Wałęsy w USA. Senator I (1989 – 1991) i II kadencji (1991-1993), poseł na Sejm II kadencji (1993-1997), IV kadencji (2001 – 2005) i VI kadencji (2007-2011). W Senacie pracował m. in. w komisji Spraw Zagranicznych, w Sejmie m. in. w Komisji Spraw Zagranicznych, Komisji Finansów Publicznych, Komisji Kultury i Środków Przekazu, Komisji Edukacji Narodowej i Szkolnictwa Wyższego. W latach 2001 -2002 Minister Kultury. W latach 1993 – 1994 członek i Wiceprzewodniczący Unii Demokratycznej, do 1996 roku członek Unii Wolności, w latach 1999 – 2004 członek Sojuszu Lewicy Demokratycznej, potem do 2008 roku członek Socjaldemokracji Polskiej. Od stycznia 2012 roku przewodniczy Partii Demokratycznej demokraci.pl. Za działalność opozycyjną został odznaczony przez Prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, który zwrócił w proteście przeciw działaniom Instytutu Pamięci Narodowej w 2007 roku.

Stanisław Stomma – urodził się 18 stycznia 1908 roku w Szacunach koło Kiejdan na Wileńszczyźnie. W latach 1922 – 28 uczęszczał do Gimnazjum i Liceum im. Zygmunta Augusta w Wilnie. Studiował prawo na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie (1928 – 1932) oraz we Francji (1938 – 1939). W roku 1937 uzyskał tytuł doktora nauk w dziedzinie prawa karnego. W czasie studiów był działaczem Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie”. Przed wojną pracował w „Głosie Narodu”, wydawanym przez arcybiskupstwo krakowskie. Wielokrotnie protestował przeciwko fali antysemityzmu w Polsce lat trzydziestych XX wieku. W czasie okupacji był nauczycielem na tajnych kompletach w Wilnie. W 1944 roku musiał uciekać z Wilna przed bolszewikami. Osiadł w Krakowie, gdzie wykładał prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim, pracując w Katedrze Prawa Karnego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Habilitację uzyskał w 1947 roku. Z powodów politycznych został usunięty z tej uczelni w 1950 roku; wniosek o nadanie mu tytułu profesora nie został nigdy uwzględniony. Był współzałożycielem i pierwszym redaktorem naczelnym (1946 – 1953) miesięcznika „Znak”. Od 1946 roku był członkiem redakcji „Tygodnika Powszechnego”.  W 1956 roku powrócił na Uniwersytet Jagielloński, rok później został posłem na Sejm PRL. W 1968 roku wraz z czterema innymi członkami Koła Poselskiego „Znak” złożył do prezydium Sejmu interpelację do premiera Józefa Cyrankiewicza w obronie represjonowanych po tzw. „wydarzeniach marcowych” studentów Uniwersytetu Warszawskiego. Był jednym z inicjatorów i architektów polsko-niemieckiego pojednania; w 1969 roku, jako pierwszy Polak został oficjalnie przyjęty przez prezydenta RFN.  W 1976 roku jako jedyny z posłów nie poparł m. in. serwilistycznych – wobec ZSRR -  zmian w Konstytucji PRL i w konsekwencji nie mógł być posłem w kolejnych kadencjach. Na akademicką emeryturę przeszedł formalnie w 1978 roku, nie przerwał jednak działalności polityczno – społecznej. W latach 1981 – 1984 przewodniczył Prymasowskiej Radzie Społecznej. Współzakładał i przewodniczył Klubowi Myśli Politycznej „Dziekania” (1985 – 1989). Od 1987 roku częściej publikował w „Tygodniku Powszechnym”, „Znaku” i „Res Publice”. Był autorem wielu publikacji naukowych i książek m. in.: „Myśli o kulturze i polityce”, „Czy fatalizm wrogości ?” (rozprawa na temat stosunków polsko – niemieckich w latach 1871 – 1933), „Trudne lekcje historii” i autobiografii „Pościg za nadzieją”. W 1992 roku został laureatem Nagrody Polskiego PEN Clubu w kategorii „twórczości poetyckiej, prozatorskiej i eseistycznej”. Uczestniczył w plenarnych obradach Okrągłego Stołu. Jako Marszałek Senior przewodniczył inauguracyjnemu posiedzeniu Senatu. Wypowiedział wtedy między innymi pamiętne i znamienite słowa: My jako naród i państwo średniej wielkości zależni jesteśmy od faktów, na które nie mamy żadnego wpływu: od gry supermocarstw i układów gospodarczych bardzo twardych a wiążących. Pomimo to niemała część losów jest w naszym ręku, zależy od nas. I koniec końców my jesteśmy budowniczymi polskiego jutra…W Senacie był członkiem dwóch komisji: Inicjatyw i Prac Ustawodawczych oraz Spraw Zagranicznych. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz – przez Prezydenta RP Lecha Wałęsę – Orderem Orła Białego. Ponadto jako pierwszy Polak w 1988 roku został odznaczony najważniejszym odznaczeniem niemieckim Das Grosse  Verdienstkrenz (Krzyż Wielki Orderu Zasługi RFN). Stanisław Stomma zmarł 21 lipca 2005 roku i został pochowany na cmentarzu w podwarszawskich Laskach.W 2011 roku Rada Miasta Płocka nazwała imieniem Stanisława Stommy jedną z ulic w centrum Płocka, a otwarcia tej ulicy dokonał wieloletni przyjaciel senatora, Honorowy Obywatel Miasta Płocka Tadeusz Mazowiecki.               

Kandydaci do Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” do Sejmu PRL:

Maria Stępniak – urodziła się 16 kwietnia 1949 roku we wsi Góry Małe w gminie Gąbin. W 1972 roku ukończyła Technikum Ogrodnicze, a następnie prowadziła (do dzisiaj) własne gospodarstwo ogrodnicze w Łącku. W 1980 roku czynnie zaangażowała się w działalność Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” Rolników Indywidualnych i pełniła funkcję Sekretarza Zarządu Regionu Płockiego tej organizacji. W 1989 roku została przewodniczącą Zarządu Regionu płockiego związku. W Sejmie zasiadała w Komisji Polityki Społecznej, a w ramach Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego należała do koła PSL „Solidarność”.

Tadeusz Ścieszko – urodził się 22 października 1940 w Rawie Mazowieckiej. W 1963 roku ukończył Politechnikę Wrocławską i uzyskał dyplom magistra inżyniera mechanika. Członek NSZZ „Solidarność”, od 2 lutego 1981 roku pracował w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym w Płocku (obecnie Komunikacja Miejska Płock) jako Główny Mechanik, a od 1 stycznia 1990 roku do 30 listopada 1996 roku pełnił funkcję Dyrektora tego przedsiębiorstwa komunalnego. Do 1998 roku pracował w PKN „Orlen”, a od 1998 roku jest na emeryturze. W sejmie zasiadał w Komisji Handlu i Usług. W latach 1998 – 2002 był Radnym Rady Miasta Płocka uzyskując mandat z ugrupowania Akcja Wyborcza Solidarność. Aktywnie uczestniczył w działalności płockiego oddziału Ligi Krajowej.

Zbigniew Kazimierz Kamiński – urodził się 2 lutego 1939 roku w Kutnie. Ukończył w 1978 studia ekonomiczne na Uniwersytecie Łódzkim. Był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, z której został usunięty za „bliskie kontakty z Kościołem”. W 1980 wstąpił do NSZZ "Solidarność", tworzył struktury związku w regionie kutnowskim. Po wprowadzeniu stanu wojennego internowano go na okres prawie ośmiu miesięcy. Pracował w Państwowym Domu Pomocy Społecznej w Wojszycach gmina Kutno. W Sejmie  pracował w Komisji Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej. Po zakończeniu kadencji pełnił funkcję kierownika Urzędu Rejonowego w Kutnie i następnie zastępcy dyrektora Domu Pomocy Społecznej w tym mieście. Działał w Partii Chrześcijańskich Demokratów i w PPChD. W 2001 bezskutecznie kandydował do Sejmu z listy Akcji Wyborczej Solidarność Prawicy. Później przystąpił do „Prawa i Sprawiedliwości”, wchodzi w skład władz miejskich tego ugrupowania, a w 2006 i w 2010 z jego ramienia bez powodzenia kandydował do rady powiatu kutnowskiego. W 2013, za wybitne zasługi dla przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w działalności państwowej i publicznej został odznaczony przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego  Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Obecnie na emeryturze, mieszka w Kutnie.

Ostatecznie w wyborach do Senatu PRL kandydowali:

1. Andrzej Bohdan Celiński – kandydat Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”;
2. Jakub Chojnacki – lat 67, zamieszkały w Płocku, dr nauk politycznych, członek PZPR, w latach 1968 – 2002 Prezes Towarzystwa Naukowego Płockiego;
3.  Stanisław Jakubowski – lat 50, zamieszkały w Kutnie, lekarz-chirurg, ordynator Oddziału Chirurgicznego Szpitala w Kutnie, członek PZPR;
4. Mieczysław Lipowski – lat 42, zamieszkały w Płocku, właściciel prywatnego zakładu budowlanego w Płocku, członek SD;
5. Stanisław Nawrocki – lat 41, zamieszkały w Płocku, radca prawny Zakładu Energetycznego w Płocku, bezpartyjny, w latach 2003-2004 Przewodniczący Rady Miasta Płocka;
6. Jarosław Nowakowski – lat 60, emerytowany nauczyciel z Sierpca, absolwent Wyższej Szkoły Inżynieryjnej w Bydgoszczy, członek PZPR;
7. Stanisław Stomma – kandydat Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”;
8. Kazimierz Wyrębkowski – lat 50, zamieszkały w Płocku, nauczyciel, Prezes Wojewódzkiego Komitetu  Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w Płocku.

Na listę kandydatów do Senatu miał także trafić znany płocki prawnik Jerzy Keyna, wtedy działacz Stowarzyszenia PAX i Przewodniczący Prezydium Rady Wojewódzkiej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego. Świadczy o tym tekst zamieszczony w „Tygodniku Płockim”[38], gdzie Jerzy Keyna został przedstawiony jako kandydat na senatora urodził się 29 stycznia 1935 r. w Warszawie w rodzinie robotniczej. Oficjalnie nie są znane powody, dla których czołowa postać płockiego PRON-u formalnie nie została zgłoszona na listy wyborcze. W środowisku działaczy PZPR kolportowana była informacja, że Jerzy Keyna nie chciał brać udziału w wyścigu o mandat senatora, aby nie rozpraszać głosów zwolenników ówczesnej koalicji rządowej i wsparł kandydaturę Jakuba Chojnackiego. Być może zaistniała taka sytuacja, że Jerzy Keyna nie zebrał odpowiedniej ilości głosów poparcia pod swoją kandydaturą do Senatu. Źródła archiwalne podają, że w Płocku rozpatrywano 105 potencjalnych kandydatów popieranych przez lokalne władze komunistyczne, a za podstawowe kryterium udzielenia rekomendacji przyjęto zebranie wystarczającej liczby podpisów [39]. Warto przypomnieć, że w wyborach do Senatu strona koalicji rządowej jak i strona opozycyjna zmobilizowały spore grupy osób znanych nie tylko z działalności politycznej. Zarejestrowano osoby powszechnie znane i cenione przez ogół środowiska (aktorów, filmowców, sportowców, dziennikarzy, pisarzy itp.). Komitet Obywatelski „Solidarność” w Suwałkach reprezentował reżyser Andrzej Wajda, w Opolu znany dziennikarz, pisarz i publicysta Edmund Osmańczyk,  w Olsztynie pisarz Erwin Kruk, w Krośnie aktor Gustaw Holoubek i pisarz Andrzej Szczypiorski, w Bydgoszczy dziennikarz Aleksander Paszyński, a w Chełmie aktor Andrzej Szczepkowski. Natomiast przeciwnicy Komitetu zgromadzili także sporo znanych osobistości lansowanych przez środki przekazu. W Warszawie kandydowali m. in.: Marek Kotański – legendarny twórca „Monaru”, Jerzy Robert Nowak – dziennikarz z SD, dzisiaj publicysta związany z „Radiem Maryja” i „Naszym Dziennikiem”, Longin Pastusiak – dziennikarz, członek PZPR, późniejszy marszałek Senatu RP, Tadeusz Sznuk – dziennikarz, spiker radiowy i prezenter telewizyjny, w Bydgoszczy w szranki wyborcze stanął Jan Glemb, brat Prymasa Polski Józefa Glempa, w Ciechanowie o senatorski mandat walczył jeden z dzisiejszych liderów PSL Stanisław Żelichowski, w Częstochowie PZPR wystawiła prezentera Dziennika Telewizyjnego Andrzeja Bilika, w Katowicach o głosy wyborców zabiegał kardiochirurg Zbigniew Religa i pisarz Wilhelm Szewczyk, w Kielcach przedsiębiorca Witold Zaraska, w Koszalinie Aleksander Kwaśniewski – późniejszy Prezydent RP, w Krakowie profesor Aleksander Krawczuk i aktor Jerzy Trela, w Lublinie kosmonauta i członek WRON Mirosław Hermaszewski, w Łodzi współprowadzący popularny program telewizyjny „997” funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej Jan Płócienniczak, w Opolu dziennikarz telewizyjny i radiowy Karol Szyndzielorz, w Siedlcach biznesmen i minister gospodarki Mieczysław Wilczek, w Skierniewicach późniejszy premier Leszek Miller, we Włocławku przedsiębiorca Dariusz Przywieczerski.    

Natomiast na listach wyborczych do Sejmu PRL w województwie płockim znaleźli się:

Mandat nr 287 w Płocku (przynależny członkom PZPR)

1. Krzysztof Marian Bieńkowski – lat 34, inżynier mechanik, zamieszkały w Płocku, Przewodniczący Zarządu Wojewódzkiego Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej w Płocku;
2. Eugeniusz Korsak – lat 47, magister inżynier przetwórstwa ropy naftowej, zamieszkały w Płocku, kierownik Zakładowego Biura Projektów „Petrochemia” w Mazowieckich Zakładach Rafineryjnych i Petrochemicznych;
3. Kazimierz Pokrętowski – lat 37, rolnik prowadzący indywidualne gospodarstwo rolne w Niemczewie gmina Drobin;
4. Władysław Skalny – lat 51, inżynier chemik, zamieszkały w Płocku, pracownik Zakładowego Biura Projektów „Petrochemia” w Mazowieckich Zakładach Rafineryjnych i Petrochemicznych, działacz Ligi Ochrony Przyrody;
5. Wanda Sokołowska – lat 48, nauczycielka, zamieszkała w Płocku, dyrektorka Liceum Medycznego w Płocku;
6. Alojzy Janusz Żurawski – lat 54, rolnik  prowadzący indywidualne gospodarstwo rolne w Gorzewie gmina Sierpc.

Mandat nr 288 w Płocku (przynależny bezpartyjnym)

1. Piotr Paweł Bronowski – lat 35, inżynier pożarnictwa, zamieszkały w Płocku, działacz PRON-u i Związku Ochotniczych Straży Pożarnych, pracownik Wojewódzkiej Komendy Straży Pożarnej w Płocku;
2. Maria Stępniak – kandydatka Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”;
3. Grzegorz Woźniak – lat 33, technik mechanik, zamieszkały w Płocku, Komendant Chorągwi Płockiej Związku Harcerstwa Polskiego.

Mandat nr 289 w Płocku (przynależny bezpartyjnym)

1. Ryszard Kuliński – lat 31, technik mechanik, zamieszkały w Płocku, Przewodniczący Zarządu Wojewódzkiego Związku Młodzieży Wiejskiej w Płocku;
2. Jarosław Ryszard Pardyka – lat 30, adwokat w Zespole Adwokackim Nr 1 w Płocku, zamieszkały w Płocku, Przewodniczący Rady Miejskiej PRON w Płocku;
3. Tadeusz Ścieszko – kandydat Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”;
4. Tadeusz Załęski – lat 46, technik mechanik, prowadzący warsztat naprawy sprzętu RTV i indywidualne gospodarstwo rolne w Starej Białej.

Mandat nr 290 w Kutnie (przynależny członkom PZPR)

1. Janina Kuś – lat 47, nauczycielka, zamieszkała w Witonii, Naczelnik gminy Witonia;
2. Henryk Lesiak – lat 57, nauczyciel, zamieszkały w Kutnie, Dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kutnie;
3. Karol Podleśny – lat 38, inżynier pożarnictwa, zamieszkały w Gostyninie, komendant rejonowy Straży Pożarnej w Gostyninie;
4. Andrzej Stelmaszewski – lat 43, ekonomista, zamieszkały w Kutnie, Prezes Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej „Pionier” w Kutnie;
5. Andrzej Szczepański – lat 39, ekonomista, zamieszkały w Krośniewicach, pracownik Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Krośniewicach oddelegowany do pracy na stanowisku przewodniczącego Związku Zawodowego Pracowników Spółdzielczości Mleczarskiej PRL;
6. Ryszard Szmaja – lat 48, nauczyciel, zamieszkały w Topoli Królewskiej gmina Łęczyca, dyrektor Szkoły Podstawowej w Daszynie;
7. Michał Lucjan Wojnarowski – lat 43, inżynier rolnik, zamieszkały w Łącku, dyrektor Państwowego Stada Ogierów w Łącku.

Mandat nr 291 w Kutnie (przynależny członkom ZSL)

1. Bogusław Balcerzak – lat 43, inżynier rolnik, zamieszkały w Kleniewie gmina Gostynin, przewodniczący Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Kleniewie;
2. Tadeusz Chudzyński – lat 52, technik rolnik, zamieszkały w Wólce Wysokiej gmina Sanniki, właściciel gospodarstwa rolnego;
3. Zygmunt Kaliński – lat 51, inżynier rolnik, zamieszkały w Kutnie, dyrektor Banku spółdzielczego w Kutnie;
4. Waldemar Pawlak – lat 30, inżynier mechanik, zamieszkały w Kamionce gmina Pacyna, prowadził indywidualne gospodarstwo rolne, późniejszy dwukrotny Prezes Rady Ministrów RP;
5. Andrzej Karol Trzaskalski – lat 43, inżynier ogrodnik, zamieszkały w Różanowicach gmina Krzyżanów, prowadzi własne gospodarstwo ogrodnicze, poseł na Sejm PRL IX kadencji z listy ZSL;

Mandat nr 292 w Kutnie (przynależny bezpartyjnym)

1. Helena Galus – lat 40, technik chemik, zamieszkała w Kutnie, pracownica Kutnowskich Zakładów Farmaceutycznych „Polfa” w Kutnie, posłanka na Sejm PRL VIII i IX kadencji;
2. Zbigniew Kazimierz Kamiński – kandydat Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”;
3. Elżbieta Stanisława Lewandowska – lat 44, nauczycielka, zamieszkała w Gostyninie, zastępca dyrektora w Zespole Szkół Zawodowych w Gostyninie.

Obwieszczenie Wojewódzkiej Komisji Wyborczej w Płocku o zgłoszonych kandydatach na senatorów wybieranych w województwie płockim zostało opublikowane z datą  12 maja 1989 roku, natomiast obwieszczenia Okręgowych Komisji Wyborczej w Płocku i Kutnie zawierające listę kandydatów na posłów w okręgach nr 75 i 76 zostały opublikowane z datą 11 maja 1989 roku.

Zgodnie z ówcześnie obowiązującą ordynacją wyborczą do Sejmu PRL, aby móc zgłosić kandydata na posła, zgłoszenie należało potwierdzić m. in. podpisami co najmniej 3000 wyborców z danego okręgu[40]. Taka sama liczba podpisów wyborców popierających obowiązywała w wyborach do Senatu PRL[41].    

6 maja 1989 roku Wojewódzka Komisja Wyborcza w Płocku wydała „Protokół z rejestracji kandydata na senatora” Andrzeja Bohdana Celińskiego z Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. Zgłoszenia dokonali: Jarosław Kozanecki, Jerzy Tokarczyk i Longin Garkowski[42]. Zgłoszenie zostało poparte ponad 24 tysiącami podpisów wyborców z województwa płockiego[43]. Tego samego dnia dokonano rejestracji drugiego kandydata Komitetu Stanisława Stommy, którego poparło ponad 18 tysięcy wyborców[44].

W protokole Okręgowej Komisji Wyborczej w Płocku z dnia 8 maja 1989 roku[45] odnotowano, że przedstawiciele Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” Elżbieta Sukiennik i Zbigniew Poliński zgłosili kandydatów do Sejmu PRL Marię Stępniak (do zgłoszenia załączono podpisy, których weryfikację zakończono na liczbie 6640) i Tadeusza Ścieszko (dostarczono 12912 podpisów, a ich weryfikację zakończono na liczbie 4976). Zdecydowana większość podpisów popierających kandydatów Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” była zbierana po zakończeniu mszy świętych w poszczególnych parafiach. Zdarzało się też, że do biura Komitetu przychodziły pojedynczo osoby, które składały podpisy popierające tych kandydatów. Nawet przez chwilę nie czuło się zagrożenia, że podpisy w określonej ustawą ilości i w określonym czasie mogą nie zostać zebrane.

Ostatniego dnia rejestracji kandydatów do Sejmu PRL (termin upływał 10 maja 1989 roku o godz. 24.00) zarejestrowano następujących kandydatów[46]:

• Eugeniusza Korsaka (mandat nr 287 dla PZPR) – zweryfikowano 5697 podpisów pod zgłoszeniem;
• Alojzego Janusza Żurawskiego (mandat nr 287 dla PZPR) – zweryfikowano 3190 podpisów pod zgłoszeniem;
• Krzysztofa Mariana Bieńkowskiego (mandat nr 287 dla PZPR) – zweryfikowano 4078 podpisów pod zgłoszeniem;
• Kazimierza Pokrętowskiego (mandat nr 287 dla PZPR) – zweryfikowano ponad 3000 podpisów pod zgłoszeniem;
• Wandę Sokołowską (mandat nr 287 dla PZPR) – zweryfikowano 3002 podpisy pod zgłoszeniem;
• Władysława Skalnego (mandat nr 287 dla PZPR) – zweryfikowano 3000 podpisów pod zgłoszeniem;
• Pawła Bronowskiego (mandat nr 288 dla bezpartyjnych) – zweryfikowano 3545 podpisów pod zgłoszeniem;
• Grzegorza Woźniaka (mandat nr 288 dla bezpartyjnych) – zweryfikowano 3038 podpisów pod zgłoszeniem;
• Ryszarda Kulińskiego (mandat nr 289 dla bezpartyjnych) – zweryfikowano 3284 podpisy pod zgłoszeniem;
• Jarosława Ryszarda Pardykę (mandat nr 289 dla bezpartyjnych) – zweryfikowano 4285 podpisów pod zgłoszeniem;
• Tadeusza Załęskiego (mandat nr 289 dla bezpartyjnych) – zweryfikowano 3412 podpisów pod zgłoszeniem.

Ponadto, zgodnie z ustaleniami „okrągłego stołu” i na podstawie przepisów art. 44 ustawy  Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej X kadencji na lata 1989-1993, 4 czerwca 1989 roku głosowano w całej Polsce na tzw. „listę krajową”.  Prawo zgłoszenia takiej listy przysługiwało wyłącznie porozumieniu naczelnych władz PZPR, ZSL, SD, Stowarzyszenia PAX, UChS, PZKS oraz PRON. W związku z tym władze tych ugrupowań zgłosiły listę 35 kandydatów[47]:

1. Władysław Baka, lat 45,  profesor ekonomii, sekretarz KC PZPR.
2. Kazimierz Barcikowski, lat 62, ekonomista, zastępca przewodniczącego Rady Państwa, członek PZPR.
3. Stanisław Józef Ciosek, lat 50, ekonomista, sekretarz KC PZPR, sekretarz generalny Rady Krajowej PRON.
4. Józef Czyrek, lat 61, ekonomista, sekretarz KC PZPR, wiceprzewodniczący Rady Krajowej PRON.
5. Wiesław Gwiżdż, lat 55, pedagog, prezes Zarządu Krajowego polskiego Związku Katolicko-Społecznego.
6. Mieczysław Aleksander Jakubowski, lat 55, ekonomista, rzemieślnik, wiceprzewodniczący Centralnego Komitetu SD.
7. Jerzy Jóźwiak, lat 52, prawnik, przewodniczący Centralnego Komitetu SD.
8. Marek Romuald Kabat, lat 58, filolog, sekretarz Zarządu Głównego Stowarzyszenia PAX.
9. Jan Kaczmarek, lat 69, profesor nauk technicznych, prezes Naczelnej Organizacji Technicznej, członek PZPR.
10. Stanisław Kania, lat 62, ekonomista, poseł na Sejm, członek PZPR.
11. Jerzy Kawalerowicz, lat 67, reżyser filmowy, członek PZPR.
12. Czesław Kiszczak, lat 64, żołnierz zawodowy, minister Spraw Wewnętrznych, członek PZPR.
13. Zenon Komender, lat 66, publicysta, zastępca przewodniczącego Rady Państwa, przewodniczący Zarządu Głównego Stowarzyszenia PAX.
14. Zofia Kowalczyk, lat 44, rolniczka prowadząca własne gospodarstwo rolne, członek Naczelnego Komitetu ZSL.
15. Mikołaj Kozakiewicz, lat 64, profesor socjologii oświaty, członek Naczelnego Komitetu ZSL.
16. Bogdan Królewski, lat 45, inżynier rolnik, ekonomista, sekretarz Naczelnego Komitetu ZSL.
17. Wiktor Marek Leyk, lat 38, dziennikarz, wiceprezes Zarządu Krajowego UChS.
18. Elżbieta Lęcznarowicz, lat 42, pedagog, przewodnicząca Zarządu Głównego Ligi Kobiet Polskich.
19. Dominik Ludwiczak, lat 49, rolnik prowadzący własne gospodarstwo rolne, wiceprezes Naczelnego Komitetu ZSL.
20. Jarema Maciszewski, lat 59, profesor historii, rektor Akademii Nauk Społecznych, członek PZPR.
21. Janusz Maksymiuk, lat 42, inżynier rolnik prowadzący własne gospodarstwo rolne, przewodniczący Rady Głównej  Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, członek PZPR.
22. Roman Malinowski, lat 54, ekonomista, marszałek Sejmu PRL, prezes Naczelnego Komitetu ZSL.
23. Jan Mieloch, lat 59, ekonomista, dyrektor Zjednoczonych Zespołów Gospodarczych, członek Stowarzyszenia PAX.
24. Alfred Miodowicz, lat 60, hutnik, przewodniczący Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych, członek PZPR.
25. Kazimierz Morawski, lat 60, dziennikarz-publicysta, prezes Zarządu Krajowego Unii Chrześcijańsko-Społecznej, członek Rady Państwa.   
26. Kazimierz Olesiak, lat 52, ekonomista, wiceprezes Rady Ministrów i minister Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej, członek ZSL.
27. Franciszek Mieczysław Rakowski, lat 63, historyk, prezes Rady Ministrów, członek PZPR.
28. Florian Siwicki, lat 64, żołnierz zawodowy, minister Obrony Narodowej, członek PZPR.
29. Józef Szawiec, lat 41, administratywista, sekretarz Centralnego Komitetu SD.
30. Tadeusz Szelachowski, lat 57, lekarz medycyny, zastępca przewodniczącego Rady Państwa, wiceprezes Naczelnego Komitetu ZSL.
31. Szymon Szurmiej, lat 66, reżyser-aktor, poseł na Sejm, członek PZPR.
32. Edward Szymański, lat 53, ekonomista, kierownik wydziału w Komitecie Centralnym PZPR.
33. Władysław Szymański, lat 48, ekonomista, pracownik naukowy SGPiS, członek Rady Państwa, poseł na Sejm, członek ZSL.
34. Stanisław Śliwiński, lat 51, inżynier rolnik, ekonomista, sekretarz Naczelnego Komitetu ZSL.
35. Adam Zieliński, lat 58, profesor nauk prawnych, prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Głosowanie na listę krajową odbywało się w całym kraju, we wszystkich obwodowych komisjach wyborczych. Posłami z listy krajowej mogli zostać tylko ci kandydaci, którzy uzyskali 50% ważnie oddanych głosów w skali całego kraju.

V. Kampania wyborcza Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Płocku

Kluczowym momentem kampanii wyborczej Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Płocku była wizyta Lecha Wałęsy 7 maja 1989 roku. Lech Wałęsa tak wspomina wizytę w Płocku: 7 maja pojechałem na wiec wyborczy do Płocka, gdzie rozpocząłem pobyt od uczestnictwa w procesji z relikwiami św. Zygmunta (patrona Płocka). Następnie przedstawiłem licznie zebranym mieszkańcom kandydatów na senatorów z tego regionu i trochę pogadałem. „Jeśli nie wygramy wyborów – powiedziałem – to nie narzekajcie na Wałęsę, tylko na siebie”. Podobne zdania wygłaszałem później przez cztery tygodnie w dziesiątkach innych miast.[48] Można zatem przyjąć, że wizyta Lecha Wałęsy była nie tylko początkiem kampanii wyborczej Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Płocku, ale jednocześnie początkiem kampanii wyborczej komitetu w całej Polsce. Relację z pobytu Lecha Wałęsy w Płocku zamieściły trzy gazety: „Gazeta Wyborcza”[49], „Tygodnik Płocki”[50] oraz  „Petro-Echo”[51]. Dziennikarka „Petro-Echa” pisała: Przy głównym wejściu na scenę olbrzymi transparent: „Płock wita Lecha Wałęsę!”. Wszędzie powiewają biało-czerwone flagi! Nastrój podniosły, coś z atmosfery dawnych patriotycznych manifestacji unosi się w powietrzu. Ludzie, nawet ci, którzy przypadkowo znaleźli się na wyjątkowo pięknej tego dnia Skarpie, szybko stają się uczestnikami zdarzeń. Spotkanie Lecha Wałęsy z mieszkańcami Płocka w amfiteatrze poprzedziły uroczystości religijne: Po mszy w kościele św. Bartłomieja rusza procesja do XII-wiecznej Bazyliki Katedralnej. Obok biskupa Zygmunta Kamińskiego idzie Lech Wałęsa. Za nim tłum z transparentami, na których widnieją ogromne napisy „Solidarność” i hasła…[52]. Jerzy Szperkowicz z „Gazety Wyborczej” odnotował: W czasie mszy św. ksiądz biskup Zygmunt Kamiński zachęcając wiernych do zgody i solidarności w budowie nowej Polski, wezwał do liczenia się także z głosem tych, którzy myślą inaczej, a nawet przeciwstawnie do nas. Za stołem umieszczonym na scenie amfiteatru zasiedli: Jarosław Kozanecki (prowadzący wiec), Jerzy Tokarczyk, który przywitał gości oraz tłumnie zebranych mieszkańców Płocka i okolic, ksiądz Marek Smogorzewski, Lech Wałęsa oraz kandydaci Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” do parlamentu: Stanisław Stomma, Maria Stępniak, Tadeusz Ścieszko, Zbigniew Kamiński i Andrzej Celiński. Zwracając się do uczestników wiecu Wałęsa powiedział m. in.: Jeśli przegramy, to nie narzekajcie na Wałęsę, narzekajcie sami na siebie[53] i dalej: Do szkół się nie nachodziłem (…) dlatego słucham was, uczę się od was, by korygować swe decyzje. Staram się, abyśmy szli razem i wspólnie się uzupełniali. Jestem dumny z tego, że moje słowa kto chce może słuchać z polskiej telewizji i z polskiego radia.(…) W Polsce niezbędny jest postęp gospodarczy, aby nasz kraj nie stał się zapleczem Europy. Mając zatem szanse trzeba wykorzystywać realne możliwości[54]. Głos zabierali także kandydaci Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. Stanisław Stomma zapewniał, że w Senacie będzie dbał o interesy województwa płockiego, Andrzej Celiński poruszył temat samorządności terytorialnej, Maria Stępniak nawiązała do hasła „Bóg, honor i Ojczyzna”, które przyświeca jej w działalności społecznej, Tadeusz Ścieszko mówił o ochronie środowiska naturalnego i uporządkowaniu systemu ekonomicznego, a Zbigniew Kamiński o naprawie spraw Rzeczypospolitej. Wiec rozpoczął się występami zespołu wokalnego „Vox Clamantis” z parafii pod wezwaniem Świętego Jana Chrzciciela w Płocku, a zakończył się wspólnym odśpiewaniem hymnu narodowego.

Spotkań kandydatów Komitetu do Sejmu i Senatu było wiele. Na przykład w Gostyninie z pracownikami ówczesnych Zakładów Sprzętu Oświetleniowego „Polam” spotkał się Andrzej Celiński, a wiec prowadził  znany aktor Krzysztof Kowalewski. Na kilka dni przed wyborami do Płocka przyjechał Tadeusz Mazowiecki (wówczas redaktor naczelny „Tygodnika Solidarność”) i wspólnie z kandydatami Komitetu wziął udział w mityngu wyborczym, który się odbył w sali Domu Technika przy ul. Wieczorka (dzisiaj Kazimierza Wielkiego). Mazowiecki przywiózł wtedy pierwszy numer reaktywowanego „Tygodnika Solidarność” i kilkaset egzemplarzy w cenie 140 zł rozeszło się niczym świeże bułeczki.

Ówczesne spotkania kandydatów Komitetu w województwie płockim znalazły się też w skromnych relacjach prasowych. Jerzy Szperkowicz w „Gazecie Wyborczej” opisał wizytę Andrzeja Celińskiego, Marii Stępniak i Tadeusza Ścieszko w Drobinie[55], natomiast w „Petro-Echu” zrelacjonowano spotkanie tych samych kandydatów Komitetu  w sali kinowej budynku dyrekcji MZRiP z pracownikami kombinatu[56]. Zacytowano wypowiedź Andrzeja Celińskiego z grubsza określającą program polityczny, społeczny i gospodarczy Komitetu: Chodzi tu o zmiany systemu politycznego, zmiany reguł gry ekonomicznej i zmiany systemu traktowania umów i grup społecznych w kraju. Sprawy partykularne, jednostkowe są sprawami dalszymi. Zebrani zadawali też pytania: Czy Lech Wałęsa będzie popierał kandydaturę gen. W. Jaruzelskiego na prezydenta ?, Jak wygląda sprawa zabezpieczenia wyborów ze strony Komitetu Obywatelskiego ?, Czy „Solidarność” odzyska swój majątek?   

Relacja jednego ze spotkań przedwyborczych  znalazła się w załączniku do „Informacji dziennej” z dnia 2 czerwca 1989 roku, jaką dla najważniejszych osób w PRL (m. in. Wojciechowi Jaruzelskiemu i Mieczysławowi Rakowskiemu) przygotowywały służby podległe Ministerstwu Spraw Wewnętrznych[57]. W tajnym raporcie opisano „Przebieg spotkania przedwyborczego w Fabryce Maszyn Żniwnych w Płocku w dniu 24 ub. m. [24 maja 1989 r.] z udziałem kandydatów do Sejmu i Senatu z ramienia Komitetu Obywatelskiego „Solidarności”. Autor doniesienia przedstawił przebieg wydarzenia zorganizowanego przez Komisję Zakładową NSZZ „Solidarność” FMŻ z udziałem Andrzeja Celińskiego, Marii Stępniak i Tadeusza Ścieszko, któremu przewodniczył Przewodniczący NSZZ „Solidarność” w FMŻ Jan Ignaczewski. W tej nad wyraz dokładnej relacji znalazły się spore fragmenty wypowiedzi kandydatów. Według „skrupulatnego sprawozdawcy” wypowiedzi przedstawicieli Komitetu Obywatelskiego miały charakter szczególnie konfrontacyjny. Andrzej Celiński miał powiedzieć m. in.: Jest z nami źle, bo jesteśmy źle rządzeni, gdyż cały system rządów od dołu do góry jest wbrew zdrowemu rozsądkowi, a także jest przeciwny dominującym wartościom w społeczeństwie i jest przeciwny temu społeczeństwu. System ten został Polsce narzucony i po 45 latach, także dla obozu władzy, nie ulega wątpliwości, że nie nadaje się on do żadnego kraju. Przy „okrągłym stole” nie uzyskaliśmy wolnej Polski, ani wolnych wyborów. Uzyskaliśmy jednak nadzieję, że wchodzimy w ostatni 4-letni okres odchodzenia od komunizmu w Polsce. (…)Wybory muszą być konfrontacją, bo się walczy o miejsca. Zróbcie wybory do rad gminnych, do samorządów miejskich, zacznijcie budować od dołów, bo tam się głosuje na ludzi. Tadeusz Ścieszko poświęcił swoje wystąpienie sprawom ekologii i ochrony środowiska oraz zaprezentował swój pogląd, iż w przedsiębiorstwach powinna być wprowadzona własność pracownicza oraz wielosektorowość produkcji, bowiem sektor uspołeczniony jest obdarzony wadami nieefektywności i marnotrawstwa, a przez 40 lat reformowania naszej gospodarki w zasadzie pomnożyło się patologię systemu. Maria Stępniak skoncentrowała się na problemach wsi i rolnictwa. Stwierdziła, że praca na roli wtedy zyska poszanowanie, jeśli rolnik będzie właścicielem, a nie dzierżawcą. Powtórzyła zarzuty stawiane „Igloopolowi”, że otrzymuje dotacje 1,2 mln zł do każdego hektara upraw. W odpowiedzi na pytania zebranych Celiński uznał, że z PZPR wyłoni się partia opozycyjna, do której wejdą jej dotychczasowi członkowie nie godzący się z obecną rzeczywistością.      

Jedyną gazetą, która nie relacjonowała spotkań kandydatów Komitetu z wyborcami był „Tygodnik Płocki” (pismo PZPR). Oprócz tekstu poświęconego wizycie Lecha Wałęsy w Płocku, gazeta praktycznie nie zauważała wyborczych działań Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. Na łamach tygodnika ukazały się wywiady, reportaże, teksty promujące niemalże wszystkich kandydatów do parlamentu z województwa płockiego, za wyjątkiem tych, którzy kandydowali z Komitetu, jeśli nie liczyć złośliwego felietonu OB.SERWATORA (Bogdana Iwańskiego) pt. „Senatorzy”[58]. Autor napisał: Z opozycjonistów kandydują u nas dwaj panowie Stanisław Stomma i Andrzej Celiński. O jednym z nich wiadomo u nas sporo. Prawdopodobnie w Płocku jeszcze nie był, ale to nic nie szkodzi. W trakcie swego osiemdziesięciojednoletniego żywota słyszał o nas i czytał, może wszystkiego nie zapomniał. Tylko z tą pamięcią. Czy nie zapomni, że społeczność woj. płockiego go wybrała ? (Jeśli wybierze...) O wiele mniej wiemy o drugim panu. Podobno jest jakoś związany z Wyszogrodem. Zastrzegając się, że mam ogólny sentyment do ludzi przywożonych… w teczkach, dodam jedynie, że w przypadku wybrania może dojść do sytuacji, że będziemy mieli  drugi most w Płocku z siedzibą w… Wyszogrodzie. Tak pismo PZPR województwa płockiego przygotowywało się do demokratyzacji…

Kampania wyborcza wszystkich komitetów w województwie polegała głównie na spotkaniach z wyborcami i na eksponowaniu haseł wyborczych na plakatach, kolportażu ulotek i indywidualnych rozmowach z potencjalnymi wyborcami. Jednak kandydaci strony koalicyjnej mieli ogromne kłopoty z organizowaniem zebrań wyborczych, ponieważ zainteresowanie wyborców takimi imprezami było nad wyraz nikłe, natomiast kandydaci Komitetu odbyli spotkania we wszystkich gminach województwa płockiego. Zapełnione po brzegi świetlice, sale domów kultury, remiz, kin, stołówek, klas szkolnych, salek katechetycznych świadczyły o przeogromnym zainteresowaniu programem Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. Dochodziło nawet do paradoksalnych sytuacji, kiedy na zebrania organizowane przez Komitet przychodzili kandydaci np. z PZPR. Tak było np. w czasie spotkania (31 maja 1989 r.) kandydatów komitetu z pracownikami MZRiP, gdzie do dyskusji włączył się kandydat do mandatu przynależnego PZPR Władysław Skalny. Dziennikarz „Petro-Echa” zanotował: (…) w duchu pluralizmu poglądów w dyskusji wziął również udział konkurencyjny kandydat do Sejmu z Płocka  p. Władysław Skalny (pracownik ZBP, członek PZPR, a równocześnie członek NSZZ „Solidarność”), wykorzystując tę okazję do przedstawienia własnego indywidualnego programu wyborczego.[59] Do podobnej sytuacji, też z udziałem Władysława Skalnego, doszło na spotkaniu Tadeusza Mazowieckiego i kandydatów Komitetu w Domu Technika.

Komitet dysponował sporą ilością plakatów wyborczych, a w tamtych czasach nie było ustalonych jeszcze zasad ich eksponowania. Plakaty były zawieszane i wyklejane niemalże wszędzie: na płotach, murach, parkanach i ogrodzeniach, na elewacjach budynków, w wiatach przystankowych, drzewach itp. we wszystkich gminach województwa. W Komitecie działała specjalna grupa młodych ludzi (studentów), która zajmowała się systemowo plakatowaniem  terenu całego województwa mazowieckiego. Ekipę zorganizował Andrzej Celiński, a w jego skład weszli zaprzyjaźnieni z nim studenci m. in. z Wydziału Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego Wojciech Cejrowski (dzisiaj znany podróżnik, autor książek podróżniczych i programów telewizyjnych) i Jakub Wygnański (obecnie czołowy działacz ruchu organizacji pozarządowych).     

Kampania komitetu realizowana była za pieniądze uzyskane ze sprzedaży „cegiełek”. Bronisław Geremek w rozmowie z Jackiem Żakowskim powiedział: ogromnym sukcesem była akcja cegiełkowa, która nie tylko pozwoliła nam zebrać poważne fundusze, ale także stworzyła nową formę organizowania się ludzi chcących wyrazić swoje poparcie dla „Solidarności”. Ci, co kupowali nasze cegiełki, mogli czuć się zaangażowani w kampanię wyborczą”[60].  Z pozyskanych w ten sposób środków opłacano m. in. koszty funkcjonowania biura przy ul. 3 Maja 12 (czynsz, rachunki telefoniczne, materiały biurowe), koszty wynajmu sal na spotkania wyborcze, koszty zakupu paliwa do samochodów prywatnych służących do wyjazdów na spotkania wyborcze, wynajem miejsc zakwaterowania dla Andrzeja Celińskiego i Stanisława Stommy. Za zbiórkę funduszy wyborczych, prawidłowość ich wydatkowania oraz ostateczne rozliczenie odpowiadał skarbnik Komitetu Longin Garkowski i jego zastępca Jerzy Skibiński (Kutno) oraz księgowa Anna Słomińska.

VI. Wyniki wyborów

W podręcznikach historii można dzisiaj znaleźć takie m. in. podsumowania czerwcowych wyborów: W głosowaniu wzięło udział zaledwie 62% uprawnionych, co stanowiło duże zaskoczenie dla strony społecznej. Należy jednak zauważyć, że frekwencja była zaniżona przez fakt uwzględnienia na listach wyborczych osób, które wyemigrowały. Mimo to pierwsza tura wyborów, w której o wyborze decydowało uzyskanie co najmniej 50% ważnych głosów, stała się ogromnym sukcesem opozycji. Na 161 przewidzianych dla niej miejsc w Sejmie wprowadzono od razu 160 kandydatów, a na 100 miejsc w Senacie – 92 kandydatów. Koalicja rządowa zdołała wprowadzić zaledwie 3 kandydatów do Sejmu. Prestiżową klęską były wyniki głosowania na tzw. listę krajową, z której kandydowali główni funkcjonariusze rządzącej ekipy. W chwili zadufania władzom wydawało się, że kandydaci ci uzyskają 50% poparcia, co wykazałoby ich popularność. Udało się tylko dwóm kandydatom…[61] oraz Późnym wieczorem [4 czerwca 1989 r. – przyp. autora] sztab wyborczy PZPR, na podstawie napływających informacji zorientował się, że „zarysowały się wyraźne kontury porażki”. Po południu 5 czerwca wiadomo już było wszystkim, że „strona koalicyjna” poniosła sromotną klęskę. Przegrana okazała się większa niż kalkulowali najwięksi optymiści w obozie „solidarnościowym”: na 161 miejsc w Sejmie poddanym wolnym wyborom „drużyna Wałęsy’ obsadziła 160, a na 100 krzeseł senatorskich zdobyła 92. Na 35 kandydatów z listy krajowej, skupiającej znaczną część czołówki politycznej PZPR i jej sojuszników, mandaty zdobyli tylko dwaj, a zgodnie z ordynacją pozostali wyeliminowani, gdyż dla tej listy nie przewidywano w ogóle drugiej tury. Wieczorem rzecznik prasowy KC PZPR uznał porażkę, co można było traktować jako rezygnację z prób podważenia decyzji społeczeństwa.[62]

Mieczysław F. Rakowski wspomina: podsumowując swoje wrażenia z kampanii wyborczej, przypomniałem sobie wyniki badań opinii publicznej, optymizm, którym tryskał Czarzasty [ówczesny sekretarz KC PZPR, odpowiedzialny w partii za kampanię wyborczą – przyp. autora] i … psychicznie przygotowałem się na przegraną. Był to rodzaj ubezpieczenia się. Jeśli, mówiłem do siebie, okaże się, że jednak wyjdziemy na swoje, to uzyskam pewien komfort, jeśli przegramy, nie będzie to dla mnie zbyt wielkim szokiem.[63] Atmosfera w obozie władzy była zmienna. Jeszcze w marcu 1989 roku czołowe postacie obozu rządzącego nie przewidywały takiej klęski, a raczej szykowano się na zwycięstwo. Dowodem na to niech będzie zakład, jaki 13 marca 1989 roku zawarli między sobą premier Mieczysław F. Rakowski, przewodniczący Komitetu ds. Młodzieży i Kultury Fizycznej Aleksander Kwaśniewski, rzecznik prasowy rządu Jerzy Urban oraz podsekretarz stanu w Urzędzie Rady Ministrów Aleksander Borowicz. Rakowski oceniał, że opozycja zdobędzie tylko 100 mandatów w Sejmie, Kwaśniewski wieszczył klęskę „Solidarności” i przyznał jej tylko 78 mandatów, Urban i Borowicz dawali trochę więcej dla opozycji, bo odpowiednio 110 i 120 miejsc. Natomiast w wyborach do Senatu Rakowski liczył, że ekipa rządząca zdobędzie 60 miejsc, Kwaśniewski przewidywał 50% miejsc dla opozycji i 50% dla koalicji rządowej, Urban wieszczył triumf władzy (56 mandatów), natomiast Borowicz (jako jedyny) zakładał zwycięstwo „Solidarności” i szacował, że „ekipa Wałęsy” zdobędzie 68 foteli w Senacie.[64]     

W województwie płockim kierownictwo PZPR uznało, że głównymi przyczynami klęski w wyborach były m. in. nadmiar kandydatów PZPR i koalicji rządowej na listach do Sejmu i Senatu, co rozdrabniało głosy, partykularyzmy terenowe i środowiskowe, dezaprobata młodzieży, obojętność części społeczeństwa do tego, co się dzieje w kraju oraz głosowanie przeciwko niesprawnemu i niefunkcjonalnemu systemowi sprawowania rządów w Polsce[65].

Oficjalne wyniki wyborów do Sejmu PRL w województwie płockim[66]:

Mandat nr 287 w Płocku przynależny PZPR – oddano w okręgu 89 131 głosów ważnych

Do drugiej tury wyborów zaplanowanych na dzień 18 czerwca 1989 roku weszli : Wanda Sokołowska oraz Eugeniusz Korsak.

Mandat nr 288 w Płocku przynależny kandydatom bezpartyjnym – oddano w okręgu 99 642 głosy ważne

Mandat do Sejmu PRL uzyskała w I turze głosowania Maria Stępniak zgłoszona przez Komitet Obywatelski „Solidarność”.

Mandat nr 289 w Płocku przynależny kandydatom bezpartyjnym – oddano w okręgu 96 172 głosy ważne

Mandat do Sejmu PRL uzyskał w I turze głosowania Tadeusz Ścieszko zgłoszony przez Komitet Obywatelski „Solidarność”.

Mandat nr 290 w Kutnie przynależny PZPR – oddano w okręgu 80 351 głosów ważnych

Do drugiej tury wyborów zaplanowanych na dzień 18 czerwca 1989 roku weszli : Janina Kuś oraz Andrzej Stelmaszewski.

Mandat nr 291 w Kutnie przynależny kandydatom ZSL – oddano w okręgu 83 495 głosów ważnych

Do drugiej tury wyborów zaplanowanych na dzień 18 czerwca 1989 roku weszli : Zygmunt Kaliński oraz Waldemar Pawlak.

Mandat nr 292 w Kutnie przynależny kandydatom bezpartyjnym – oddano w okręgu 90 873 głosy ważne

Mandat do Sejmu PRL uzyskał w I turze głosowania Zbigniew Kazimierz Kamiński zgłoszony przez Komitet Obywatelski „Solidarność”.

Wyniki głosowania na posłów do Sejmu PRL wybieranych z krajowej listy wyborczej:

Z listy krajowej do Sejmu dostał się Mikołaj Kozakiewicz z ZSL i Adam Zieliński, który na tej liście znalazł się jako kandydat PZPR. W okręgu płockim ponad 50% głosów otrzymali: Mikołaj Kozakiewicz, Adam Zieliński i Elżbieta Lęcznarowicz, natomiast w samym Płocku tylko Mikołaj Kozakiewicz przekroczył pulę 50% ważnie oddanych głosów.

Wyniki wyborów do Senatu PRL w województwie płockim (oddano 189 434 głosy ważne)[67]:

Senatorami z województwa płockiego zostali wybrani Andrzej Bohdan Celiński i Stanisław Stomma z Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”.

VII. Podsumowanie

Rok 1989 przyniósł przełom w współczesnej historii Polski. Narodziła się III Rzeczpospolita. Dwadzieścia pięć lat po tamtych wydarzeniach ukazuje się coraz więcej tekstów analitycznych poświęconych czerwcowym wyborom. Są one pisane z różnych pozycji. Głos w tej sprawie zabierają politolodzy, socjolodzy, publicyści polityczni, historycy, uczestnicy i obserwatorzy pamiętnych wyborów. Niniejszy tekst nie rości sobie pretensji do jedynego słusznego opisu sytuacji w Płocku i w województwie płockim w roku 1989. W zamyśle autora chodziło o przypomnienie elementarnych wydarzeń, nazwisk, dat. W trakcie tworzenia tekstu, który nie jest ani osobistym wspomnieniem i refleksją, ani też pracą badawczą sensu stricto, okazało się, że materiałów źródłowych, napisanych i nagranych wspomnień i relacji dotyczących zdarzeń w Płocku i województwie płockim jest bardzo, bardzo mało.

W prezentowanym tekście chciałem przedstawić listę nazwisk osób, które z ramienia Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” uczestniczyły w pracach komisji wyborczych wszystkich szczebli. Uważam, że ich praca, poświęcenie zasługuje na szczególną uwagę. Po raz pierwszy w historii powojennej Polski mieliśmy do czynienia z sytuacją, kiedy wyborcy mogli wybierać bez skrępowania swoich przedstawicieli do parlamentu, wiedząc, że ich głosy nie zostaną źle policzone, odrzucone, a akt wyborczy nie stanie się fikcją. Warto pamiętać o tych osobach. Niestety nie udało się odnaleźć listy mężów zaufania rekomendowanych przez Komitet. Być może publikacja tego tekstu spowoduje, że odnajdą się osoby, które były mężami zaufania w obwodowych komisjach wyborczych. To bardzo ważna rzecz, ponieważ dzisiaj o przełomie roku 1989 mówi się bardzo dużo i czasami nadmiernie konfrontacyjnie, a całkowicie się zapomina o setkach tysięcy obywateli naszego kraju, którzy zaangażowali się w wybory 1989 roku poprzez swoją pracę w komisjach i było to dla nich wielkie święto i szansa na lepszą przyszłość. Niech publikacja tego tekstu ośmieli i zachęci bohaterów tamtych dni do napisania lub nagrania wspomnień z pięknego i przełomowego roku 1989.